پس از تشدید تنش‌های سیاسی و مرزی میان پاکستان و طالبان در ماه‌های گذشته و همزمان با اخراج بیش از نیم میلیون پناهجوی افغان از پاکستان، گزارش‌ها نشان می‌دهد که حکومت این کشور «مرحله دوم» اخراج اجباری مهاجران و پناهجویان افغان را آغاز کرده است.
طبق اعلام قبلی مقامات پاکستانی، در این مرحله نیز صدها هزار مهاجر افغان «فاقد اسناد اقامت قانونی» به علاوه دارنده‌گان کارت اقامت (ای‌سی‌سی) را از این کشور اخراج خواهند کرد.
در موج اول بازداشت‌ها و اخراج، نزدیک به ۵۰۰ و پنجاه هزار مهاجر به طور اجباری به افغانستان بازگردانده شدند. اکنون نیز تاریخ مهلت مدنظر حکومت پاکستان پایان یافته و از دو روز گذشته، پولیس این کشور به طور جدی در مناطقی‌که محل تجمع افغان‌هاست گشت و گذار می نمایند و پس از چک و بررسی مدارک اقامتی، اقدام به اخراج اجباری مهاجران می‌کنند.
سید صبور سادات «اسم مستعار» از بازیگران سینمای افغانستان که دو روز پیش در منطقه شلوغ و معروف «تیکسلا» توسط پولیس پاکستان بازداشت و سپس به طور اجباری از طریق بندر تورخم اخراج شده است، به خبرگزاری دیده‌بان افغانستان گفت: «من به خاطر تعمیر گوشی موبایلم به تیکسلا رفته بودم که به صورت ناگهانی دستگیر شدم. از من نه تقاضای ارائه اسناد کردند و نه هم هیچ‌گونه پرسشی، مرا به مرز تورخم انتقال دادند و در تاریکی شب در این سوی گمرگ رهایم کردند. اکنون به دلیل تهدیدات امنیتی که علیه من در افغانستان وجود دارد در یکی از ولایت‌های دورافتاده پنهان شدم.» او می‌گوید که خانواده‌اش در اسلام‌آباد زندگی می‌کند و تا دو روز پس از اخراجش از پاکستان نمی‌دانستند کجاست و بر سرش چه آمده است.
حبیب‌شاه قریشی، کارمند سابق در نظام جمهوری که بیشتر از دو سال است در اسلام‌آباد زندگی می‌کند، از برخورد غیرانسانی پولیس پاکستان با مهاجران افغان، به خبرگزاری دیده‌بان افغانستان گفت و افزود: «با وصف آنکه من و اعضای خانواده‌ام با ویزه و مدارک قانونی وارد خاک این کشور شدیم، هر زمانی که اقدام به درخواست اقامت می‌کنم، اگر هزینه‌های غیرقانونی را پرداخت نکنم، درخواستم رد می‌شود.»
در میان افرادی که با خطر اخراج مواجه اند، دختران و زنان زیادی هستند که در حال حاضر علاوه بر تهدیدات امنیتی از سوی طالبان، قادر به ادامه آموزش و تحصیل بالاتر از صنف ششم و در مؤسسات تحصیلات عالی در افغانستان نیستند. اعضای سابق نیروهای امنیتی دولت پیشین که تحت حمایت غرب بودند و کسانی که با آنها همکاری می‌کردند، گروه دیگری از پناهندگان افغان اند که در معرض خطر اخراج اجباری از پاکستان قرار دارند.
در همین حال، یک منبع که نخواست نامش اعلام شود، به خبرگزاری دیده‌بان افغانستان گفت: «افرادی که در گوشه و کنار شهرهای پاکستان گرفتار می‌شوند، در کمپ‌های از پیش ساخته شده در مرز افغانستان، به طور موقت و در شرایط بسیار بد نگهداری می‌شوند.»
وکیل فیروز جمال، سرپرست اطلاعات خیبر پختونخوا، گفته است، این کمپ‌ها در سه نقطه ایجاد شده‌اند که پس از پایان مهلت مقرر، مهاجران غیرقانونی به آنجا منتقل و نگهداری خواهند شد.
پیش از این، سازمان‌های مدافع حقوق پناهندگان و حقوق بشر، مقامات پاکستانی را متهم کرده‌اند که برای بیرون راندن افغان‌ها از کشور، از روش‌های نادرست و غیرمعمول استفاده می‌کنند، از جمله: پولیس در هنگام بازداشت، اسناد هویتی پناهجویان را از بین می‌برند تا ثابت کنند که پناهجویان فاقد مدارک قانونی هستند. در همین حال، با این بهانه اقدام به ضبط اموال و احشام مهاجران نیز می‌کنند.
سازمان عفو بین‌الملل که مدت‌هاست مشکلات مهاجران افغان را ثبت می‌کند، از آغاز دور جدید اخراج اجباری انتقاد کرده و گفته است که «از تصمیم دولت پاکستان برای ادامه اخراج پناهجویان افغان به شدت نگران است.» سازمان ملل هم در بیانیه نه چندان امیدوار کننده، از دولت پاکستان خواسته است تا روند بازگشت مهاجران افغان به کشور، باید داوطلبانه و در مطابقت با کنوانسیون‌های بین‌المللی باشد.
این در حالی است که «ممتاز زهرا بلوچ» سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان، در نشست خبری هفتگی در اسلام‌آباد اعلام کرد: «پاکستان همچنان میزبان مهاجران قانونی خواهد بود. طرح اخراج، تنها برای پناهجویان غیرقانونی است و اکنون زمینه مساعد برای بازگشت داوطلبانه و آبرومندانه مهاجران افغان فراهم شده است.»
بر اساس آمارهای رسمی، در حال حاضر حدود ۴.۴ میلیون پناهجوی افغان در پاکستان زندگی می‌کنند. از این تعداد، ۳.۱ میلیون نفر به صورت قانونی در سازمان‌ها و نهادهای مربوط به سازمان ملل ثبت شده‌اند و حدود ۱.۷ میلیون دیگر، «به صورت غیرقانونی» وارد این کشور شده‌اند.
مختار نگاه
