پس از مدت ها انتظار و تنها ساعاتی پیش از برگزاری کنفرانس دوحه در مورد افغانستان، وزارت خارجه طالبان با نشر اعلامیه ای از عدم شرکت آن ها در این نشست خبر داده و آن را “بی فایده” خواند. این موضع به دنبال هفته ها گفتگوی طالبان با کشورهای منطقه و جهان و بعد از رایزنی های فراوان در سطح رهبری این گروه، اتخاذ گردیده است.
اعلام عدم اشتراک در آخرین ساعات باقی مانده به نشست، نشان از دشوار بودن اتخاذ این تصمیم، برای رهبری طالبان داشت. بر اساس برخی گزارش ها، طالبان برای شرکت در این کنفرانس پیش شرط هایی از جمله: عدم تعیین فرستاده ویژه برای افغانستان، ترتیب ملاقات وزیر خارجه شان با دبیر کل سازمان ملل و عدم اشتراک هیچ نماینده دیگری از افغانستان را مطرح کرده بودند که از جانب سازمان ملل، میزبان این کنفرانس، رد شد.
به هر روی امروز( ۱۸ فبروری) این نشست به اشتراک نمایندگان نزدیک به ۲۰ کشور بدون حضور نماینده طالبان برگزار شده که ۶ نفر به نمایندگی از زنان و جامعه مدنی افغانستان نیز به نشست دعوت شده اند.
پرسش اصلی این است که چرا طالبان در این نشست اشتراک نکردند؟
عمده ترین شرط طالبان بعد از صدور قطعنامه 2721 شورای امنیت سازمان ملل متحد، عدم تعیین نماینده ویژه از جانب سازمان ملل متحد برای افغانستان بوده است. آن ها به خوبی می دانند که تعیین نماینده ویژه اولین مرحله برای قدم گذاشتن در یک روند سیاسی به هدف تقسیم قدرت در افغانستان خواهد بود، چیزی که آن ها همواره از آن دوری جسته اند.
پرسش بعدی این است که این پافشاری و لجاجت طالبان بر انحصار قدرت، کماکان برای آن ها قابل حصول است؟ به نظر می رسد پاسخ این سوال، نه است. طالبان باید حالا درک کرده باشند که عدم مذاکره آن ها با نمایندگان حکومت وقت جمهوری در افغانستان و تلاش شان برای کسب قدرت و قبضه آن از طریق زور با شرایط و اوضاع کنونی متفاوت است. حالا دیگر نیروهای خسته ی ناتو از یک جنگ بیست ساله، زیر فشار نظامی طالبان در افغانستان نیستند و اولویت های استراتژیک بازیگران عمده در جهان، تغییر یافته است.
همزمان دو واقعیت دیگر نیز پیش روی طالبان قرار گرفته است. آن ها حالا دیگر یک گروه شورشی مستقر در کوه ها نیستند که از بار مسئولیت شانه خالی کنند. بل در عوض، طالبان بر اساس ادعای خودشان که می گویند یک نظام اسلامی و حکومت پاسخگو در افغانستان برپا کرده اند، اکنون مسئولیت دارند تا به نیازهای اساسی نزدیک به ۴۰ میلیون جمعیت کشور رسیدگی کنند. بنابر این، این مسئله آن ها را بیش از پیش، نیازمند و وابسته به تعامل با جامعه جهانی می نماید.
از سوی دیگر، دهها گروه مخالف طالبان به شمول رهبران جهادی که اکثراً در کشورهای منطقه در تبعید زندگی می کنند و چهره های تکنوکرات مستقر در غرب، به طور مستمر در نشست ها و رسانه ها، از عدم انعطاف طالبان و تعامل آن ها با جامعه جهانی سخن می گویند و منتظر فرصتی اند تا جامعه جهانی با طالبان به بن بست برسد و در باره بدیل ها و یا حداقل خلق ابزارهای فشار جدید فکر کند.
در آخر، یکی از گزینه های محتمل که می توانست، عواقب و اثرات سیاسی این نشست را برای طالبان به حد اقل می رساند، اعزام یک هیئت پایین رتبه به این نشست بود که این مسئله اتفاق نیفتاد.
اکنون با برگزاری روز نخست نشست دوحه، افکار عامه کشور بیش از گذشته ملتهب است. بیانیه اخیر وزارت خارجه طالبان که در آن تلاش شده تا عدم حضور خود را توجیه کند، برای مردم افغانستان قابل باور نیست.
زیرا طالبان با عدم شرکت در این نشست، در حقیقت اتهامات و ادعاهای مخالفین خود را مهر تائید گذاشت و روشن کرد که:
ما به جامعه جهانی و نگرانی های آن ها اهمیتی نمی دهیم!
