May 13, 2025

در تازه‌ترین اقدام طالبان برای سرکوب هنر و حافظه فرهنگی افغانستان، ریاست «افغان‌فلم» به‌طور رسمی حذف و با نهادی به نام «مدیریت سمعی و بصری» جایگزین شده است. صحرا کریمی، سینماگر برجسته و رییس پیشین این نهاد، با اعلام این خبر در صفحه رسمی خود، این تغییر را اقدامی در راستای پاک‌سازی فرهنگی و کنترل روایت‌های تصویری کشور خوانده است. به‌گفته‌ی کریمی، طالبان نه تنها نام و ساختار این نهاد را تغییر داده‌اند، بلکه بیشتر کارمندان آن را نیز برکنار کرده و تنها تعدادی اندک را برای اجرای اهداف تبلیغاتی خود باقی گذاشته‌اند. او در واکنش به این تصمیم نوشته است: «حذف نام و هویت نهادی افغان‌فلم نشانه‌ای روشن از تلاش طالبان برای پاک‌سازی فرهنگی، تحریف حافظه جمعی و کنترل مطلق بر روایت‌های تصویری، رسانه‌ای و سینمایی کشور است.» ریاست افغان‌فلم که در سال ۱۳۴۷ خورشیدی تأسیس شده بود، در طول بیش از پنج دهه فعالیت، نقش مهمی در ثبت تاریخ تصویری افغانستان، آموزش فیلم‌سازان و تولید فیلم‌های مستند و داستانی ایفا کرده بود. این نهاد بخشی مهم از میراث فرهنگی و هنری کشور به‌شمار می‌رفت. با این‌حال، طالبان در دوره‌ی دوم سلطه‌شان بر افغانستان، سیاستی شدیداً ضدفرهنگی را در پیش گرفته‌اند. در کنار سرکوب موسیقی، رسانه‌ها و هنرهای نمایشی، اکنون سینما نیز هدف مستقیم این گروه قرار گرفته است. بر اساس قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان، نمایش و ثبت تصاویر زنده‌جان ناجایز اعلام شده و این سیاست عملاً زمینه را برای نابودی هنرهای تصویری فراهم کرده است. اقدام اخیر طالبان نه تنها یک نهاد فرهنگی را منحل کرده، بلکه تلاش آشکاری برای حذف حافظه تاریخی ملت افغانستان است؛ حافظه‌ای که در فیلم‌ها، تصاویر و داستان‌های تصویری نسل‌های مختلف بازتاب یافته بود. با خاموش شدن چراغ‌های افغان‌فلم، بخشی از روح فرهنگی این سرزمین نیز در تاریکی فرو می‌رود. حامیه نادری

در چهار سال گذشته، طالبان کنترل خود را بر افغانستان به‌طور فزاینده‌ای گسترش داده‌اند، به‌ویژه در حوزه‌های حریم خصوصی و فضای مجازی. در جدیدترین اقدام خود، هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، دستور جدیدی صادر کرده است که بر اساس آن، نیروهای استخبارات این گروه مجاز به نظارت، بازجویی و دخالت در زندگی خصوصی شهروندان شده‌اند. این اقدام نه تنها باعث ایجاد نگرانی‌های گسترده در میان مردم افغانستان شده بلکه به تشدید محدودیت‌های آزادی بیان و فعالیت‌های مدنی نیز منجر شده است. تلاش طالبان برای نفوذ به حریم خصوصی شهروندان دستور جدید طالبان به‌ویژه بر فضای مجازی متمرکز است. با صدور این فرمان، طالبان قصد دارند با نظارت شدید بر شبکه‌های اجتماعی و دستگاه‌های دیجیتال افراد، هرگونه انتقاد یا مخالفت را سرکوب کنند. وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان اعلام کرده است که «استفاده غیرمشروع» از رسانه‌های اجتماعی پیگرد قانونی خواهد داشت و تنها فعالیت‌هایی مجاز هستند که به ترویج «اخلاق اسلامی» و «وحدت امت اسلامی» منجر شوند. این سیاست به‌طور مستقیم بر آزادی بیان و حقوق شهروندی تأثیر گذاشته است و فضای مجازی را به ابزاری برای سرکوب مخالفان تبدیل کرده است. گسترش سرکوب و خودسانسوری در میان شهروندان شهروندان افغانستان از تشدید سرکوب و تجسس‌های فزاینده در زندگی روزمره خود ابراز نگرانی کرده‌اند. بسیاری از مردم معتقدند که اکنون در دنیای تحت کنترل طالبان، حتی در خانه‌های خود نیز احساس امنیت ندارند. این وضعیت باعث شده که افراد در فضای خصوصی نیز از ابراز نظر و بیان مشکلات خود هراس داشته باشند، زیرا هرگونه انتقاد می‌تواند به بازداشت یا مجازات منجر شود. نقض گسترده حقوق بشر توسط طالبان گزارش‌های متعدد نهادهای حقوق بشری، از جمله یوناما، دیده‌بان حقوق بشر و سازمان عفو بین‌الملل، نقض‌های گسترده حقوق بشر در افغانستان را مستند کرده‌اند. این گزارش‌ها نشان می‌دهند که طالبان به‌طور منظم تلفن‌های همراه شهروندان را بازرسی کرده و در برخی موارد، افراد به دلیل محتوای موجود در دستگاه‌های دیجیتال خود بازداشت می‌شوند. همچنین، طالبان با حملات خانه‌به‌خانه، حریم خصوصی افراد را نقض کرده و بسیاری از فعالان حقوق بشر، خبرنگاران و منتقدان را تهدید یا بازداشت کرده‌اند. خطرات بیشتر برای زنان و فعالان اجتماعی وضعیت به‌ویژه برای زنان و فعالان اجتماعی در افغانستان بحرانی‌تر است. زنان به‌طور خاص هدف بازرسی تلفن‌های همراه و تهدیدات از سوی طالبان قرار گرفته‌اند. این گروه با استفاده از ابزارهای دیجیتال، به شناسایی و تعقیب افرادی که در فضای مجازی انتقادات یا فعالیت‌های مخالف طالبان دارند، می‌پردازد. در حالی که طالبان ادعای ایجاد «نظام اسلامی» می‌کنند، اقدامات آن‌ها در نقض حقوق بشر و آزادی‌های فردی، افغانستان را به محیطی غیرقابل تحمل برای بسیاری از شهروندان تبدیل کرده است. این وضعیت نه تنها باعث سرکوب آزادی بیان می‌شود بلکه موجب خودسانسوری گسترده در جامعه گردیده و بسیاری از مردم را از ابراز عقاید و افکار خود باز می‌دارد. حالا افغانستان به‌نظر می‌رسد در دایره‌ای از ترس و محدودیت‌های بی‌پایان گرفتار شده است. حامیه نادری

استیو ویتکاف، نماینده دونالد ترامپ در امور خاورمیانه، صبح روز سه‌شنبه ۲۳ اردیبهشت در شهر تل‌آویو با ادان الکساندر، گروگان آزادشده اسرائیلی-آمریکایی، دیدار کرد. او با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی اکس، ضمن اعلام این دیدار نوشت: «امروز افتخار دیدار با ادان الکساندر را داشتیم و بازگشتش به خانه را خوش آمد گفتیم. پس از تحمل ماه‌ها اسارت، شجاعت و پایداری او الهام‌بخش جهان است. بازگشت او، دل‌های بسیاری را به امید روشن کرد. همچنین فرصتی دست داد تا با دونالد ترامپ گفتگو کنیم؛ کسی که رهبری‌اش نقش کلیدی در این آزادی داشت. ما همچنان به تلاش خود برای آزادی باقی‌مانده گروگان‌ها ادامه می‌دهیم.» ادان الکساندر، آخرین گروگان زنده آمریکایی‌تبار در اسارت حماس، پس از ۵۸۴ روز و در پی مذاکرات مستقیم میان واشینگتن و این گروه، روز دوشنبه آزاد شد.

 اتحاد فعالان حقوق بشر در بیانیه‌ای تازه، نگرانی‌های عمیقی را نسبت به طرح موسوم به «موزاییک» سازمان ملل متحد ابراز کرده و آن را اقدامی در راستای مشروعیت‌بخشی به گروه طالبان توصیف کرده‌اند. در این بیانیه که به‌تازگی منتشر شده، آمده است که این طرح نه بر اساس اراده واقعی مردم افغانستان، بلکه با مدیریت و نقش اجرایی دفتر یوناما و با حضور برخی چهره‌های مرتبط با گروه‌های تروریستی در حال پیش‌برد است. به باور این اتحاد، پروژه موزاییک «نه راه نجات، بلکه مسیر بازتولید بحران» است. فعالان حقوق بشر با انتقاد صریح از نقش یوناما گفته‌اند که این دفتر پس از سقوط نظام جمهوری و تسلط طالبان، به‌جای ایفای نقش بی‌طرف در تسهیل کمک‌های بشردوستانه، اکنون به یکی از بازوهای اجرایی طرح سیاسی موزاییک تبدیل شده است؛ طرحی که به‌زعم آنان، نه برای یاری به مردم افغانستان، بلکه در جهت تسهیل سیاسی برای گروه طالبان عمل می‌کند. این بیانیه همچنین هشدار داده است که هرگونه تلاش برای واگذاری کرسی نمایندگی افغانستان در سازمان ملل به نماینده طالبان، به معنای شناسایی سیاسی و حقوقی این گروه خواهد بود؛ اقدامی که می‌تواند پیامدهای سنگینی برای نظم بین‌المللی، حقوق بشر و امنیت جهانی در پی داشته باشد. اتحاد فعالان حقوق بشر با تأکید بر اینکه طالبان فاقد هرگونه مشروعیت حقوقی، ملی، سیاسی و اخلاقی هستند، تصریح کرده‌اند: «هیچ روند سیاسی نمی‌تواند بر سازش با ترور، حذف زنان، سرکوب اقوام، خاموش‌سازی رسانه‌ها و تبعید فعالان مدنی استوار باشد. ادامه طرح موزاییک بر چنین مبنایی، نه‌تنها بحران را حل نمی‌کند، بلکه آن را نهادینه می‌سازد.» این اتحاد از سازمان ملل متحد و جامعه جهانی خواسته تا صدای واقعی مردم افغانستان را بشنوند و به‌جای توجه به «صدای تفنگ و ترور»، به مقاومت مدنی و تلاش‌های روزمرۀ مردم افغانستان برای آزادی، عدالت و کرامت بها دهند. در پایان این بیانیه، فعالان حقوق بشر خواستار آغاز روندی شفاف، مشروع و برآمده از اراده مردم افغانستان شده‌اند؛ روندی که در آن برای گروه طالبان و دیگر جریان‌های تروریستی، هیچ جایگاهی در نظر گرفته نشود. ندیم احمدی

 هواپیمای حامل دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده امریکا، روز سه‌شنبه ۲۳ ثور(۱۳ می) در فرودگاه بین‌المللی ملک خالد ریاض به زمین نشست. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در فرودگاه از وی استقبال کرد. این سفر، نخستین سفر خارجی ترامپ از زمان آغاز به‌کار به‌عنوان رئیس‌جمهور امریکا به‌شمار می‌رود. طبق برنامه، ترامپ پس از عربستان سعودی، به قطر و امارات متحده عربی نیز سفر خواهد کرد.

منابع محلی به خبرگزاری دیده‌بان افغانستان خبر داده‌اند که پولیس پاکستان صبح امروز سه‌شنبه ۲۳ ثور(13می) عملیات گسترده‌ای را برای بازداشت مهاجران افغان در منطقه «بی-۱۷» شهر اسلام‌آباد آغاز کرده است. براساس گفته‌های این منابع، در جریان این عملیات، شمار زیادی از مهاجران افغان، از جمله زنان و کودکان، توسط نیروهای پولیس بازداشت شده‌اند. این عملیات از ساعات اولیه صبح آغاز شده و تا لحظه تهیه این گزارش ادامه دارد. به گفته شاهدان عینی، نیروهای پولیس با اجرای تلاشی خانه‌به‌خانه، مهاجران افغان را از منازل‌شان بیرون کشیده و با خود انتقال می‌دهند. شدت این عملیات نگرانی‌های گسترده‌ای را در میان جامعه مهاجران افغان ساکن در اسلام‌آباد به‌وجود آورده است. این در حالی‌ست که در ماه‌های اخیر فشارها بر مهاجران افغان در پاکستان افزایش یافته و گزارش‌های متعددی از بازداشت، اخراج و برخوردهای سخت‌گیرانه با آن‌ها منتشر شده است.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا، سه‌شنبه ۲۳ ثور(۱۳ می) سفر رسمی خود به سه کشور عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی را آغاز کرد ؛ سفری که به‌گفته ناظران سیاسی، از مهم‌ترین رویدادهای دیپلماتیک دوره دوم ریاست‌جمهوری او محسوب می‌شود. بر اساس اعلام کاخ سفید، نخستین مقصد ترامپ ریاض خواهد بود؛ جایی که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، به‌صورت رسمی از او استقبال می‌کند. ترامپ در این شهر در هتل مجلل “ریتز کارلتون” اقامت خواهد داشت. به‌دنبال آن، رئیس‌جمهور آمریکا چهارشنبه ۲۴ ثور (۱۴ می) به دوحه، پایتخت قطر، سفر می‌کند و این سفر منطقه‌ای با توقفی یک‌روزه در ابوظبی، پایتخت امارات، به پایان می‌رسد. اگرچه نیویورک‌تایمز گزارش داده که محور اصلی این سفر بر مسائل اقتصادی متمرکز است، اما ترامپ در اظهاراتی پیش از سفر، این برنامه را «تاریخی» خوانده و بر نقش آمریکا در تأمین امنیت کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تأکید کرده است. کارشناسان معتقدند نتایج این سفر می‌تواند تأثیر مستقیمی بر مناسبات سیاسی و اقتصادی منطقه داشته باشد. ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید، تنها یک‌بار برای مراسم خاکسپاری پاپ به‌صورت غیررسمی به ایتالیا سفر کرده بود و این نخستین سفر خارجی رسمی او در آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش به شمار می‌رود. در سنت دیپلماتیک آمریکا، نخستین سفر خارجی رؤسای جمهور معمولاً به کشورهای همسایه یا اروپایی اختصاص دارد. انتخاب دوباره ریاض به‌عنوان نخستین مقصد، نشانه‌ای از اولویت دادن واشنگتن به تحولات خاورمیانه در سیاست خارجی دولت ترامپ تلقی می‌شود. ندیم احمدی .

مبین، چهره‌ رسانه‌ای پر سر و صدای طالبان که خود را «جنرال مبین» می‌نامد و تا پیش از این، یکی از مدافعان پروپاقرص این گروه در رسانه‌ها بود، حالا با حکم یک سال و شش ماه زندان، خود قربانی همان سیستمی شده که برایش تبلیغ می‌کرد. منابع نزدیک به او تأیید کرده‌اند که این حکم پس از بازداشتش از سوی استخبارات طالبان صادر شده است. دلیل رسمی این محکومیت، «اظهارات و رفتارهای ناسازگار با سیاست‌های گروه طالبان» عنوان شده؛ رفتارهایی که به‌ویژه در فضای مجازی و در قالب تمسخر و نقد چهره‌های بانفوذ این گروه نمود پیدا کرده بود. مبین پیش‌تر در یکی از ویدیوهایش، نظام طالبان را «ملاکراسی» خوانده بود؛ لقبی که خشم طالبان را برانگیخت، چرا که این گروه حتی از انتقاد درون‌ساختاری نیز تاب نمی‌آورد. مبین از زمان قدرت‌گیری طالبان، در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به چهره‌ای جنجالی تبدیل شد. او با سخنان تند و گاه تحقیرآمیز علیه منتقدان و حتی برخی از رهبران طالبان، هم مدافع و هم منتقد این گروه محسوب می‌شد؛ موقعیتی که سرانجام به حذفش انجامید. پیش از بازداشت، او مدتی افغانستان را ترک کرده و به دبی رفته بود؛ اما پس از آنکه درخواست اقامت و کارش از سوی دولت امارات رد شد، ناچار به کابل بازگشت. بازگشتی که خیلی زود با بازداشت و اکنون با حکم زندان پایان یافت. مبین امروز نمونه‌ای آشکار از سرنوشت کسانی است که با تمام توان در خدمت طالبان بودند، اما با نخستین نشانه‌های اختلاف، از درون همان نظام مورد سرکوب قرار گرفتند. حامیه نادری

پاپ لئو چهاردهم، رهبر کاتولیک‌های جهان، روز دوشنبه در نخستین دیدار رسانه‌ای خود، خواستار آزادی فوری روزنامه‌نگارانی شد که به دلیل انجام وظایف حرفه‌ای خود در زندان به‌سر می‌برند. او در حضور حدود ۶۰۰۰ خبرنگار از سراسر جهان، بر اهمیت آزادی بیان و آزادی مطبوعات تأکید کرد و از رسانه‌ها خواست نقش خود را در ترویج صلح و حقیقت ایفا کنند. بر بنیاد گزارش آسوشیتدپرس ،پاپ در این دیدار با دفاع از «هدیه ارزشمند آزادی مطبوعات»، گفت: «کسانی که حتی به بهای جان خود از جنگ گزارش می‌دهند، شجاعانه از کرامت، عدالت و حق مردم برای آگاه بودن دفاع می‌کنند؛ چراکه تنها افراد آگاه می‌توانند انتخاب‌هایی آزادانه داشته باشند.» وی تأکید کرد که رنج روزنامه‌نگاران زندانی، وجدان ملت‌ها و جامعه بین‌المللی را به چالش می‌کشد و از همه خواست تا از این حقوق اساسی بشری حفاظت کنند. پاپ لئو چهاردهم همچنین با تشکر از خبرنگاران برای پوشش مرحله انتقال پاپی، خطاب به آنان گفت: «صلح از هر یک از ما آغاز می‌شود؛ در نگاه ما به دیگران، در گوش دادن به حرف‌هایشان و در نحوه‌ای که درباره‌شان سخن می‌گوییم. باید به جنگ واژه‌ها و تصاویر نه بگوییم و الگوی جنگ را رد کنیم.» رهبر کاتولیک‌های جهان در پایان این نشست، بر لزوم پرهیز رسانه‌ها از مجادلات جانبدارانه تأکید کرد و گفت: «رسانه‌ها باید بر حقیقت تمرکز کنند و از دامن زدن به اختلافات بپرهیزند.» به گزارش نهادهای مدافع حقوق خبرنگاران، تا پایان سال ۲۰۲۴، شمار روزنامه‌نگاران زندانی در سراسر جهان به ۳۶۱ نفر رسیده است. همچنین براساس گزارش سالانه مرکز خبرنگاران افغانستان، بیش از ده خبرنگار همچنان در زندان‌های طالبان به‌سر می‌برند. ندیم احمدی