دومین نشست گروه تماس منطقهای برای افغانستان، با حضور نمایندگان ویژه ایران، چین، روسیه و پاکستان در امور افغانستان، روز شنبه ۱۹ جوزا به میزبانی ایران در دفتر مطالعات سیاسی و بینالملل وزارت امور خارجه آن کشور برگزار شد. رسانههای داخلی ایران اعلام کردند که آصف علیخان درانی، نماینده ویژه نخستوزیر پاکستان در امور افغانستان و ضمیر کابلوف، فرستاده ویژه روسیه در امور افغانستان، حضور داشتند. اما برخی منابع بینالمللی گزارش دادند که ضمیر کابلوف در این نشست حضور نداشت و سفیر روسیه در کابل به نمایندگی از روسیه شرکت کرد.
تحلیلگران ایرانی معتقدند که هر یک از کشورهای امریکا، روسیه، چین، پاکستان و دیگر بازیگران منطقهای و فرامنطقهای به دنبال استفاده از اهرم طالبان در راستای منافع خود هستند. این تحلیلگران بر این باورند که تهران با وزن فعلی خود نمیتواند به اهداف ترسیم شدهاش از دل تحولات افغانستان دست پیدا کند.
فرمتهای جاری منطقهای و فرامنطقهای برای مدیریت و کنترل تحولات افغانستان، بهخصوص در حوزه امنیت، تروریسم، قاچاق مواد مخدر و افزایش مهاجرت، متفاوت و گاه متضاد هستند. تحلیلگران معتقدند که در فرمت مسکو، روسیه به دنبال ریلگذاری برای طالبان به منظور خنثی کردن برنامههای امریکا برای گسترش تروریسم به آسیای میانه و منطقه اوراسیا است. در فرمتهای تهران، پکن و کابل، نگاههایی متضاد با فرمت دوحه برای طالبان و آینده افغانستان ترسیم شده است.
کارشناسان ایرانی تأکید میکنند که مجموعه تحولات و اتفاقات مخرب از جانب طالبان در این مدت جمهوری اسلامی ایران را به آنجا کشانده است که طرح انسداد مرزی در امتداد مرز مشترک با افغانستان را طی ماههای گذشته کلید زده است.
با نگاهی تحلیلی به اولین نشست «ابتکار همکاری منطقهای با افغانستان» که اواسط ماه دلو سال گذشته در کابل برگزار شد، میتوان این ابتکار را راهکاری توسط ایران بهعنوان رقیب ابتکارهای سازمان ملل و امریکا تلقی کرد. ایران، چین، روسیه و پاکستان سعی داشتند تا کلید تحولات افغانستان در دستان خود باقی بماند و از این مسیر، مانع بازگشت امریکا به صحنه افغانستان شوند.
با این وجود، چهار کشور پیشنهاد دهنده نشست کابل نهتنها به اهداف خود دست نیافتند، بلکه زمینه برای مذاکره طالبان از موضع قدرت با جامعه بینالمللی در دوحه را فراهم آوردند. این موضوع نشاندهنده پیچیدگیهای ژئوپلیتیکی و رقابتهای منطقهای و بینالمللی در ارتباط با آینده افغانستان است.