در این روز افغانستان درسیاه چاله سقوط فرو رفت ساختارها یک به یک از بین رفتند دموکراسی نیم بند که در طول بیست سال شکل گرفته بود از بین رفت اروری ملی ،پولیس ملی. امنیت ملی سه نهاد مهم امنتی و دفاعی که با سر سپردگی فرزندان راستین کشور بنا شده بود از هم پاشید و ادارات مهم دولتی همه فلج شدند.
فرار اشرف غنی، رئیس‌جمهور پیشین افغانستان، در اوت 2021 و تسلط طالبان بر کابل، به طور عمده به تغییرات گسترده‌ای در نظام سیاسی و امنیتی افغانستان منجر شد. این رویدادها شامل موارد زیر است:
انحلال دولت و قدرت‌گیری طالبان: فرار غنی و سقوط دولت او به سرعت به تسلط طالبان بر کابل و سایر نقاط کشور منجر شد. طالبان با ورود به پایتخت، کنترل کشور را به دست گرفت و نظام جمهوری را به پایان رساند.
بحران انسانی و اقتصادی: تغییرات سریع در قدرت و بی‌ثباتی سیاسی به بحران‌های انسانی و اقتصادی شدید در افغانستان منجر شد. بسیاری از افغان‌ها به دلیل عدم امنیت و مشکلات اقتصادی، تلاش کردند تا از کشور خارج شوند یا به وضعیت معیشتی و بهداشتی خود رسیدگی کنند.
تأثیرات بر روابط بین‌المللی : این تحولات به تغییر در روابط بین‌المللی و دیپلماسی با افغانستان منجر شد. کشورهای مختلف به سرعت مواضع خود را در قبال طالبان و وضعیت جدید تغییر دادند و سیاست‌هایشان را در زمینه کمک‌های انسانی و روابط دیپلماتیک قط و یا محدود کردند.
تأثیر بر امنیت منطقه‌ای: تغییرات در افغانستان به نگرانی‌های امنیتی در کشورهای همسایه و منطقه‌ای منجر شد. گروه‌های تروریستی و شورشی ممکن است از بی‌ثباتی در افغانستان بهره‌برداری کنند و تأثیرات منطقه‌ای بیشتری داشته باشند.
فرار اشرف غنی و سقوط سریع نظام جمهوری به تغییرات عمده‌ای در افغانستان و در سطح جهانی منجر شد که نیازمند واکنش‌های بین‌المللی و استراتژی‌های جدید برای مدیریت بحران و حمایت از مردم افغانستان است.
طالبان در حال حاضر به عنوان حاکمان غیررسمی و کنترل‌کننده عملی افغانستان عمل می‌کنند. آنها ساختار دولتی خود را به تدریج شکل داده و نهادهای حکومتی جدیدی را تأسیس کرده‌اند، اما هنوز جامعه بین‌المللی حکومت انها را به رسمیت نشناخته است.
طالبان تلاش کرده‌اند تا قوانین و مقررات اسلامی را به طور گسترده‌ای در کشور اجرا کنند. این شامل محدودیت‌هایی برای حقوق زنان، محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی ه
به طور کلی امنیت نسبی را در بسیاری از مناطق کشور برقرار کرده‌اند، اما برخی از گروه‌های افراطی و حملات پراکنده هنوز وجود دارد. این وضعیت امنیتی با چالش‌های قابل توجهی مواجه است و تأثیراتی بر زندگی روزمره مردم دارد.
طالبان هنوز به طور رسمی از سوی جامعه بین‌المللی به رسمیت شناخته نشده‌اند. بسیاری از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی در تعاملات خود با افغانستان، احتیاط می‌کنند و به نظارت بر وضعیت حقوق بشر و وضعیت انسانی در کشور ادامه می‌دهند.
حاکمیت طالبان به بحران‌های اقتصادی و انسانی در افغانستان دامن زده است. مشکلاتی از جمله کمبود منابع، تحریم‌های بین‌المللی، و بحران‌های بشری به شدت بر وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم تأثیر گذاشته است.
طالبان کنترل بر منابع طبیعی و زیرساخت‌های کلیدی کشور را به دست گرفته‌اند، که تأثیرات زیادی بر اقتصاد و وضعیت عمومی کشور دارد.
حاکمیت طالبان در افغانستان همچنان در حال تحول است و وضعیت این کشور به دلیل تغییرات سریع و پیچیدگی‌های سیاسی و اجتماعی، به دقت تحت نظارت و بررسی‌های بین‌المللی قرار دارد
عوامل و دلایل سقوط نظام جمهوریت
دولت اشرف غنی با مشکلات جدی در ساختار نظامی و امنیتی مواجه بود. بسیاری از نیروهای امنیتی افغان به سرعت تسلیم طالبان شدند یا فرار کردند. ضعف در قدرت نظامی و امنیتی دولت، عامل کلیدی در سقوط سریع آن بود.
پشتیبانی بین‌المللی : کاهش پشتیبانی مالی و نظامی از سوی کشورهای حامی و سازمان‌های بین‌المللی به ضعف دولت و کاهش توانایی آن در مقابله با طالبان کمک کرد. فرار غنی و بی‌ثباتی‌های ناشی از آن به افزایش عدم اعتماد و نارضایتی در میان نیروهای دولتی و مردم دامن زد.
تحولات سریع و عدم هماهنگی: ورود سریع طالبان به کابل و سایر نقاط کشور و تغییرات سریع سیاسی باعث ایجاد شرایطی شد که دولت نتوانست به موقع واکنش نشان دهد. فرار غنی به شتاب این تحولات کمک کرد و باعث بروز بی‌ثباتی بیشتری شد.
نارضایتی داخلی و بحران‌های اجتماعی: نارضایتی‌های اجتماعی، فساد و مشکلات اقتصادی نیز به بی‌ثباتی دولت کمک کردند. این مشکلات باعث کاهش حمایت عمومی و عدم اعتماد به دولت شد.
فرار اشرف غنی به طور مستقیم به سقوط سریع دولت کمک کرد، اما دلایل اصلی سقوط شامل ضعف‌های ساختاری و مشکلات نظامی و اقتصادی عمیق‌تر بودند. سقوط دولت افغانستان نتیجه تعامل پیچیده‌ای از عوامل مختلف داخلی و خارجی بود که فرار غنی تنها یکی از عوامل تأثیرگذار بود.
این ماجرا زمانی اغاز شد که محمد تشرف غنی احمدزی ریس جمهور افغانستان پا به فرار گزاشت و در پرواز غافل گیر کننده مردم را رها و خود رهسپار ازبکستان شد .
با این حال بعد آوازه فرار ریس جمهور نهاد ها و ساختار های حکومتی با از دست دادن روحیه شان همه تن به شکست دادند و عملن جا را برای طالبان رها کردند .
و طالبان با یک چشم به هم زندن برق آسا داخل کابل شدند و قدرت را به دست گرفتند با این حال آقای غنی با فرارش زمینه این شکست ننگین را رقم زد و در تاریخ معاصر نام خودش را بعنوان ریس جمهور ناکام و ترسو ثبت کرد .
این شکست به عنوان یک شکست سیاسی بزرگ برای ریس جمهور پیشین و مسولان حکومت قبلی و سیایسون تلقی می شود.
یا این حال بعد از پانزدهم آگوست و فروپاشی حکومت جمهوریت در افغانستان و روی کار آمدن مجدد طالبان به قدرت امید های مردم بخصوص زنان و دختران افغان با یاس و ناامیدی مبدل شد ،و‌طالبان با وضع قوانین جدید و سرکوب گرایانه زنان و دختران را فراگیری درس و تعلیم محروم کردند ،حقوق بشر و به ویژه حقوق زنان را نقض کردند ،رسانه ها و ازادی بیان را به شدت سرگوب نمودند.
با این حال زنان افغانستان که از این همه بی عدالتی به ستوه امدند به جاده ها برامدن و صدای اعترضات شان را بلند کردند اما این صدا ها با سرکوب و زندان خفه شدند،تعداد از زنان دستگیر و زندانی شدند ،خبرنگاران که برای پوشش این نظاهرات حضور پیدا کرده بودند لت و کوب شدند اما صدای این زنان رساتر شده و به اعتراضات شان ادامه دادند اما دیر نگذشت که این صدا ها و صدا های انتقادی دیگری با سرکوب گسترده خاموش ساخته شدند .
نقض حقوق زنان و ذختران نقض فاحش حقوق بشری و سرکوب رسانه ها و خبرنگاران عدم تشکیل حکومت فراکیر از موارد درشت حاکمیت طالبان در افغانستان است .
طالبان که خود را فاتح افغانستان می‌دادند حاضر نیستند به گروه های دیگر سیاسی اجازه مشارکت در حکومت را بدهند و با ترس از عدم انتخاب توسط مردم از انتخابات و تعین سرنوشت توسط مردم به حکومت تک گروهی خود پافشاری دارند.
بعد از سه سال تصرف قدرت تا کنون هیچ‌کشوی حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است و همه تلاش های آن در این راستا به بن بست مواجه شده است.
با این حال جامعه جهانی و کشور های عضو سازمان ملل برای به رسمیت شناسی حکومت طالبان شروط گزاشته اند از جمله باز شدن درواز ه های مکاتب و دانشگاه ها بروی زنان ،تشکیل حکومت فراگیر با حضور گروه های سیاسی دیگر.عدم تبعیض مذهبی،قومی ،زبانی ، و احترام به حقوق بشر و آزادی بیان چ اما این موارد توسط طالبان رد همواره رد می میشود .
به گفته طالبان موضوع زنان در افغانستان و تشکیل حکومت فراگیر موضاعات داخلی افغانستان است و کشور ها نباید در این موضاعات مداخله کنند.
با این وجود جامعه جهانی از به رسمیت شناسی حکومت طالبان ابا وزیده وتا اکنون که سه سال از حاکمیت این آنها میگزرد هیچ کشوری حاضر نشده است که حکومت انان را به رسمیت بشناسد
سازمان ملل و کشور های جهان برای به به رسمیت شناسی حکومت طالبان شروط تعین کردند اما این شروط از سوی طالبان نادیده گرفته میشود و پافشاری دارند که با همین وضعیت حکومت آنها به رسمیت بین المللی شناخته شود ،به باور آگاهان سیاسی بدون در نظر داشت شرایط که جامعه‌ای جهانی برای به رسمیت شناسی طالبان مطرحه کردند شناخت حکومت انها از سوی جهان مهال به نظر میرسد .
در سه سال گذشته، افزون بر بحران بشری و اقتصادی در افغانستان، وضعیت حقوق بشری به ویژه آزادی‌های زنان و دختران افغان به شدت رو به وخامت گذاشته و آنان از حق آموزش، کار و سفرهای دور بدون محرم شرعی محروم شده اند.
کشورهای غربی و نهادهای بین‌المللی به شمول سازمان ملل از وضعیت رو به وخامت حقوق بشری در افغانستان ابراز نگرانی کرده و به گونۀ مشخص محدودیت‌های سختگیرانۀ طالبان بر زنان و دختران را نکوهش کرده اند.
در سه سال گذشته، بی احترامی به حق زنان و دختران افغان برای زندگی آزاد و برابر، به شمول حق آموزش، دسترسی به خدمات صحی و فرار از خشونت، فزاینده بوده است.
طالبان در حالی سه ساله گی “پیروزی” شان را در افغانستان جشن گرفتند که بر اساس گزارش ملل متحد، بیش از نصف جمعیت افغانستان به شدت به کمک‌های بشری وابسته اند و گرسنگی حاد مردم افغانستان را تهدید میکند
جواد رسولی
