پناه‌گاه مقدس شعر در بی‌پناهی
گورهای حفر شده در قلب‌هامان پُر می‌شوند با خاطره‌های مردانی که از جنگ بر نمی‌گردند گورهای حفر شده در قلب‌هامان پر می‌شوند از خشم زنانی که به جنگ نرفته‌اند در سرم ادامه‌ی جنگ است از روزهای دور از شب‌های بی‌نشان در شهری دیگر… تا اینجا، این شهر پرستاره و ساکت! در سرم هنوز ادامه‌ی جنگ است هر جا که پنهان شوم رو به رویم می‌ایستد با من سخن می‌گوید و دست می‌کشد بر زخم‌هایم زخم‌هایی که تازه‌اند زخم‌هایی که تاریخ ندارند و سهم زنانی اند که در جنگ عاشق می‌شوند در جنگ آواز می‌خوانند صدای‌شان در هیاهوی گلوله‌ها گم میشود و در جنگ از یاد می روند… از یاد نمی برند اما مردانی را که از جنگ برنگشته اند. «مریم میترا» مریم میترا، شاعر، روزنامه‌نگار و پژوهش‌گر برجسته‌ی حوزه ارتباطات و رسانه، در سال ۱۳۷۱ خورشیدی در افغانستان متولد شد. پس از تحصیل در رشته خبرنگاری در کابل، وی موفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی از دانش‌گاه معتبر هومبولت برلین در آلمان گردید. میترا اکنون در لایپزیگ آلمان زندگی می‌کند و آثار ادبی ارزشمند وی با استقبال گسترده جامعه آلمانی مواجه شده است. او در سال ۲۰۲۳ موفق به کسب جایزه ادبی معتبر “شامیسو” در این کشور شد که حاکی از جای‌گاه برجسته و تأثیرگذار وی در عرصه ادبیات است. آثار ادبی میترا، با زبان شاعرانه و اندیشه‌های عمیق، بازتاب دهنده‌ی تجربیات زیسته و روحیات لطیف وی است. او با مهارت ویژه‌ای، مضامین دردناک و پیچیده جنگ، مهاجرت و بی‌خانمانی را در قالب‌های ادبی متنوع به تصویر کشیده است. آثار میترا همچنین بازتابی از پرسش‌های متعالی وی درباره هستی و معنای زندگی است. بی‌تردید میترا، به‌عنوان یکی از چهره‌های درخشان ادبیات معاصر افغانستان-آلمان، جای‌گاه ویژه‌ای در فرهنگ و ادبیات دو کشور دارد و آثار ارزنده‌اش، الهام‌بخش و راهگشای بسیاری از مخاطبان و هم‌قطارانش خواهد بود. خالد نورا مسئول بخش فرهنگ و هنر وب‌گاه دیده‌بان افغانستان مصاحبه‌ای اختصاصی با این بانوی شاعر انجام داده است، که در ادامه‌ی این متن خواهید خواند. نورا: درود و وقت به‌خیر مریم میترای عزیز؛ خیلی ممنون که برای انجام این مصاحبه وقت گذاشتید. میترا: سلام به شما و همه‌ی هم‌کاران‌تان؛ خوش‌حالم و باعث افتخار است که در خدمت‌تان هستم. نورا: اجازه دهید پرسش‌ها را این گونه آغاز کنم؛ برای نخستین بار چگونه جرأت به اشتراک گذاشتن آثار خود را با دیگران پیدا کردید؟ تاکنون چه تعداد اثر از شما به چاپ رسیده است؟ میترا: نخستین کسی که درباره‌ی نوشتن شعر با او صحبت کردم مادرم بود. اندکی بعد، در خانواده همه می‌دانستند که چیزهایی می‌نویسم. در اوایل بسیار دچار خودسانسوری بودم. هر سطری که می‌نوشتم را ده‌بار می‌خواندم. از قضاوت شدن هراس داشتم. بعدها شعرهایم را برای استاد پرتو نادری خواندم تا نظر حرفه‌ای‌شان را بشنوم. دیدگاه یک صاحب‌نظر در عرصه ادبیات برایم مهم بود و می‌توانست مرا تشویق کند یا از نوشتن باز دارد. استاد نادری توصیه‌های خوبی داشت و یک جمله از آن گفت‌وگو را هنوز به یاد دارم که استاد رو به من گفت: «شعر از این پس هستی تو است». بعد، استاد یادداشتی درباره شعرهای من نوشت و آن یادداشت با دو شعر از من در مجله جامعه مدنی افغانستان منتشر شد. آن یادداشت دروازه ورود من به عرصه ادبیات بود. از من تا اکنون دو مجموعه شعر منتشر شده است. نورا: برخی از اشعارتان را خواندم که بسیار عمیق بودند؛ می‌توانید بگویید در افغانستان که با کمبود مخاطب برای شعرهای جدی روبه‌رو است و اکثر مخاطبان به سراغ این‌گونه اشعار نمی‌روند؛ چه‌گونه توانستید خود را در داخل و خارج از کشور معرفی کنید؟ میترا: من تلاشی برای معرفی خود نکرده‌ام. فقط نوشته‌ام و منتشر کرده‌ام. احتمالاً نوشته‌ها خود راه خود را پیدا کرده‌اند. من در کابل در حوزه ادبیات نسبتاً فعال بودم برعلاوه نوشتن شعر، در روی‌دادهای ادبی شرکت می‌کردم و گرداننده‌گی برنامه‌ها را به عهده می‌گرفتم و با رسانه‌ها ارتباط داشتم. این موارد همه روی کارم اثر گذاشت؛ به خصوص در حوزه‌ی شناخت و آشنایی من با جامعه‌ای ادبی و برعکس. آلمان هم که آمدم دست از فعالیت نکشیدم و به اندازه‌ای که برایم میسر بود به‌کار ادامه دادم تا از شعر عقب نشینی نکرده باشم. نورا: برخی از شعرهای شما به زبان آلمانی ترجمه شده است؛ می‌توانید توضیح دهید که چه کسانی در ترجمه این اشعار به زبان آلمانی به شما کمک کرده‌اند؟ همچنین در مورد استقبال جامعه‌ی آلمان از اشعارتان توضیح دهید. میترا: یک مجموعه شعر از من به آلمانی منتشر شده است. این مجموعه توسط انتشارات والشتاین در آلمان به فارسی و آلمانی در سال ۲۰۲۳ منتشر شد. در آلمان جریان پویای خلق و چاپ ادبیات به زبان آلمانی وجود دارد که ورود نویسنده‌ی خارجی زبان به این جریان سخت است. پروسه چاپ کتاب پروسه بروکراتیکی بود که اینجا از شرح آن می‌گذرم.استقبال از کتاب من در این فضا برای من اندکی غیرقابل پیش بینی بود. نمی‌دانستم با چه واکنشی مواجه می‌شوم؛ اما کتاب با واکنش خوبی مواجه شد. درباره‌ی کتاب نقدهایی به زبان آلمانی نوشته شد. برنامه‌های شعرخوانی برگزار شد و فکر میکنم کتاب راهش را در جامعه پیدا کرد. در کنار فروش کتاب، واکنش دیگری که اینجا برای اثر، برای انتشارات و برای خود نویسنده اهمیت دارد؛ این است که نویسنده به چه برنامه‌ها و فستیوال‌هایی دعوت میشود. بعد از چاپ کتاب دعوت نامه‌هایی از سوی نهادهای ادبی داخل و بیرون از آلمان دریافت کردم و کتاب در جشنواره‌های مهم شعر امسال حضور خواهد داشت. نورا: آیا تاکنون سعی کردهاید که با شعر خود، صدای زنان و مردانی باشید که زیر چکمه‌های استبداد هستند؟ اشعارتان بیشتر در چه مواردی است؟ میترا: من تصمیم نمی‌گیرم درباره چه چیزی بنویسم و درباره چه چیزی ننویسم. واقعاً نمی‌دانم موضوع شعر بعدی‌ام چه خواهد بود. اما این را می‌دانم که هر آن‌چه روی من اثر می‌گذارد، برایم اهمیت دارد و درباره آن می‌اندیشم میتواند موضوع شعرهایم باشد. شما اگر شعرهای مرا خوانده باشید می‌بینید که درباره‌ی ستم بر زنان نوشته‌ام. درباره سربازان نوشته‌ام. درباره‌ی زخم‌های جنگ نوشته‌ام. این‌ها مواردی‌اند که من به آن می‌اندیشم و برخی حتا تجربه‌‌های عینی من هستند. نوشتن شعر برای من هم عرصه بیان مجموعه‌ای از پدیده‌هاست مانند افکار، احساسات، تجربه‌ها و رنج‌هایی که شاید بین من و بسیاری آدم‌هایی که زخم
