در نشست‌های بین‌المللی و مذاکرات بین‌دولتی مانند نشست دوحه، معمولاً حضور نمایندگان از طرف دولت‌ها یا گروه‌هایی که کنترول سیاسی دارند، تعیین می‌شود. در مورد زنان افغان و حضور آنها در نشست دوحه، دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است باعث عدم دعوت یا مانع شدن از حضور آنها شده باشد. طالبان به عنوان گروهی که در افغانستان کنترول بسیاری از مناطق را به دست دارند، از سیاست‌های خود به عنوان یک نهاد اسلامی سنتی پیروی می‌کنند. این ممکن است به معنای آن باشد که زنان افغان نتوانند در تصمیم‌گیری‌های کلان سیاسی کشور خود سهم بگیرند و در نشست‌های این‌چنینی دعوت شوند. همکارمان بانو حامیه نادری در خبرگزاری دیده‌بان افغانستان با توجه به وضعیت موجود، گفت‌وگوی ویژه‌ای را بانو بینظیر صمیم رییس انجمن فعالین حقوق زنان مهاجر و عضو رهبری جنبش زنان عدالتخواه افغانستان انجام داده است که در ادامه خواهید خواند.
افغانستان، کشوری با تاریخ پیچیده و متلاطم، بار دیگر در پی سقوط جمهوری اسلامی افغانستان و بازگشت گروه طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، با چالش‌های عظیمی روبرو شد. یکی از بارزترین این چالش‌ها، تضعیف حقوق زنان و بازگشت به سیاست‌های جنسیتی سخت‌گیرانه و نابرابر است. در این شرایط بحرانی، جنبش‌های مدنی و حقوق بشری هم‌چنان به مقاومت خود ادامه می‌دهند تا از حقوق و آزادی‌های زنان دفاع کنند.
بینظیر صمیم، که خود از تهدیدات جانی و فشارهای ناشی از بازگشت طالبان به قدرت رنج برده، به نمایندگی از تمامی زنان افغانستان، مبارزه‌ای بی‌امان را علیه سیاست‌های تبعیض‌آمیز طالبان آغاز کرده است. وی با برگزاری تظاهرات، انتشار مقالات و رهبری اعتراضات، تلاش می‌کند تا توجه جهانی را به وضعیت وخیم زنان در افغانستان جلب کند. فعالیت‌های او نه تنها در افغانستان بلکه در کشورهای همسایه ایران و پاکستان نیز گسترش یافته است.
در این پرس‌و‌شنید، بانو صمیم از تجربیات شخصی خود، چالش‌های پیش روی جنبش زنان عدالتخواه افغانستان و درباره وضعیت کنونی و آینده حقوق زنان در منطقه سخن می‌گوید. این گفتگو نمایانگر شجاعت و اراده زنانی است که حتا در مواجهه با خطرات جانی، به مبارزه خود برای دستیابی به برابری و عدالت ادامه می‌دهند. با نگاهی دقیق‌تر به فعالیت‌های این جنبش و نقش حیاتی آن در مقابله با استبداد و آپارتاید جنسیتی، درمی‌یابیم که مبارزه برای حقوق زنان، نه تنها 
در افغانستان بلکه در سراسر منطقه، هم‌چنان ادامه دارد و به حمایت‌های بین‌المللی نیازمند است.
نادری: لطفاً کمی درباره خودتان بگویید و چگونه به عنوان یک فعال حقوق زنان به این مرحله رسیدید؟
صمیم: من، بینظیر صمیم، در ولایت تخار به دنیا آمدم و از کودکی با نابرابری‌های جنسیتی در جامعه افغانستان آشنا شدم. تحصیلاتم در زمینه حقوق و مطالعات زنان و هم‌چنین فعالیت‌های کاری‌ام با سازمان‌های غیردولتی و بین‌المللی در افغانستان، من را به سمت فعالیت‌های حقوق زنان هدایت کرد. پس از سقوط جمهوریت و بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، نیاز به یک حرکت مؤثر و فراگیر برای دفاع از حقوق زنان بیش از پیش احساس شد. به این ترتیب، انجمن فعالین حقوق زنان مهاجر را با هدف حمایت و تقویت حقوق زنان افغان در کشور، ایران و پاکستان تأسیس کردم.
بعد از فروپاشی نظام و اشغال افغانستان توسط طالبان، همه وظایف خویش را از دست دادم و زندگی برای زنان افغانستان به‌خصوص شخص خودم محدود شد. مجبور شدم به خاطر زنده ماندن به پاکستان مهاجرت کنم، اما هم‌چنان نتوانستم مسئولیت خود نسبت به وطن و زنان افغانستان را نادیده بگیرم. در پاکستان، اقدام به جمع‌آوری زنان مبارز نمودم و دامنه اعتراضات را در هر گوشه و کنار پهن کردم. این تجربیات سخت و مبارزات مستمر باعث شد تا با انگیزه‌ی قوی‌تر به فعالیت‌های خود ادامه دهم و انجمن فعالین حقوق زنان مهاجر و جنبش زنان عدالتخواه افغانستان را تقویت کنم.
نادری: چه عواملی شما را به تأسیس انجمن فعالین حقوق زنان مهاجر سوق داد و اهداف اصلی این جنبش چیست؟
صمیم: پس از بازگشت طالبان به قدرت، شرایط برای زنان افغانستان به شدت دشوار شد. نیاز به یک حرکت سازمان‌یافته که بتواند حقوق زنان را در افغانستان، ایران و پاکستان ترویج و از آنها دفاع کند، احساس شد. انجمن فعالین حقوق زنان مهاجر با هدف تأمین عدالت و برابری جنسیتی، مبارزه با خشونت علیه زنان، ترویج آموزش و توانمندسازی زنان و افزایش آگاهی عمومی نسبت به حقوق زنان تأسیس شد. هدف اصلی ما ایجاد جامعه‌ای است که در آن زنان بتوانند بدون تبعیض و خشونت زندگی کنند و به تمامی حقوق انسانی خود دست یابند.
نادری: به نظر شما چه تغییراتی در وضعیت زنان افغانستان در دهه‌های اخیر رخ داده است؟
صمیم: در دهه‌های اخیر، زنان افغانستان تحولات بسیاری را تجربه کرده‌اند. پس از سقوط طالبان در سال ۲۰۰۱، فرصت‌های جدیدی برای تحصیل و مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان فراهم شد. با این حال، پس از بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، بسیاری از این دستاوردها از بین رفت یا در خطر جدی قرار گرفته‌اند. محدودیت‌های شدید طالبان بر تحصیل و کار زنان دوباره شرایط را به سمت تبعیض و نابرابری سوق داد. این تغییرات نشان‌دهنده نیاز مبرم به حمایت بین‌المللی و تلاش‌های بیشتر برای حفظ و تقویت حقوق زنان است.
نادری: اصلی‌ترین مشکلاتی که زنان افغانستان با آن مواجه هستند چیست و نقش فرهنگی و اجتماعی در این مشکلات چگونه است؟
صمیم: زنان افغانستان با مشکلات بسیاری از جمله خشونت خانواده‌گی، محرومیت از تحصیلات و اشتغال، ازدواج‌های اجباری و کودک‌همسری مواجه‌اند. نقش فرهنگی و اجتماعی در تقویت این مشکلات بسیار برجسته است. سنت‌ها و باورهای دیرینه درباره نقش‌های جنسیتی و عدم آگاهی عمومی نسبت به حقوق زنان، این مشکلات را تشدید می‌کنند. محدودیت‌های طالبان نیز این شرایط را وخیم‌تر کرده و مانع از پیشرفت زنان شده است. در ایران و پاکستان نیز زنان با مشکلات مشابهی مواجه‌اند که نیاز به توجه و اقدام دارد.
نادری: چه چالش‌هایی در مسیر تأسیس و ادامه فعالیت انجمن با آن مواجه بوده‌اید و چگونه بر آنها غلبه کرده‌اید؟
صمیم: انجمن فعالین حقوق زنان مهاجر در داخل کشور و ایران و پاکستان با چالش‌های فراوانی مواجه بوده است. فشارهای امنیتی، تهدیدات جانی، کمبود منابع مالی و انسانی، موانع فرهنگی و اجتماعی از جمله این چالش‌ها هستند. برای غلبه بر این چالش‌ها، ما از شبکه‌های حمایت بین‌المللی بهره برده‌ایم، اعضا را آموزش و توانمند ساخته‌ایم و از رسانه‌ها برای افزایش آگاهی عمومی و جلب حمایت‌های مردمی استفاده کرده‌ایم. هم‌چنین، با ایجاد شبکه‌های همکاری میان فعالین حقوق زنان توانسته‌ایم از تجارب و دانش یکدیگر بهره‌مند شویم.
نادری: چه راهکارهایی برای بهبود وضعیت زنان در افغانستان پیشنهاد می‌دهید و چگونه می‌توان آگاهی عمومی را نسبت به حقوق زنان افزایش داد؟
صمیم:برای بهبود وضعیت زنان در افغانستان تحت حاکمیت طالبان، نیازمند اقدامات هماهنگ و چندجانبه هستیم. اقداماتی نظیر ترویج آموزش و تحصیلات برای دختران، تقویت قوانین حمایتی و اجرایی در زمینه حقوق زنان، ایجاد فرصت‌های شغلی و اقتصادی برای زنان، و افزایش مشارکت زنان در تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی از اولویت‌های این برنامه‌ها هستند. برای افزایش آگاهی عمومی نسبت به حقوق زنان، می‌توان از وسایل مختلفی مانند رسانه‌ها، کارگاه‌های آموزشی، برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی و کمپین‌های اجتماعی بهره برد. هم‌چنین، همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی می‌تواند در این زمینه نقش به‌سزایی ایفا کند و به ترویج و تقویت حقوق زنان کمک کند.
نادری: نظر شما درباره حذف زنان از جلسه سوم دوحه چیست و این حذف چه پیامدهایی برای آینده حقوق زنان در افغانستان دارد؟
صمیم: حذف زنان از جلسه سوم دوحه که به دلیل پافشاری طالبان بر نبود زنان و فعالین مدنی صورت گرفته است، یک اقدام ناعادلانه و نگران‌کننده است. این حذف نشان‌دهنده بی‌اعتنایی به نقش و اهمیت زنان در فرآیندهای صلح و تصمیم‌گیری‌های ملی است و پیامدهای منفی بسیاری برای آینده حقوق زنان در افغانستان دارد. این اقدام می‌تواند منجر به کاهش اعتماد زنان به فرآیندهای صلح، تقویت نابرابری‌های جنسیتی و ایجاد احساس بی‌عدالتی و ناامیدی در بین زنان شود. هم‌چنین، حذف زنان از این فرآیندها می‌تواند باعث کاهش کارآیی و اثربخشی تلاش‌های صلح‌آمیز شود.
نادری: چه اقدامات و واکنش‌هایی از سوی جنبش زنان عدالتخواه افغانستان نسبت به حذف زنان از جلسه سوم دوحه انجام شده است؟
صمیم: انجمن فعالین حقوق زنان مهاجر و جنبش زنان عدالتخواه افغانستان نسبت به حذف زنان از جلسه سوم دوحه واکنش‌های مختلفی درباره تحریم این نشست نشان داده است. ما بیانیه‌های اعتراضی صادر کرده‌ایم، نشست‌های مطبوعاتی برگزار کرده‌ایم و با سازمان‌های بین‌المللی همکاری کرده‌ایم تا توجه عمومی را به این موضوع جلب کنیم. هم‌چنین، از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی برای افزایش آگاهی عمومی و فشار بر جامعه بین‌المللی استفاده کرده‌ایم تا بر اهمیت مشارکت زنان در فرآیندهای صلح تأکید کنیم. تلاش‌های ما در ایران و پاکستان نیز برای جلب توجه و حمایت بین‌المللی از حقوق زنان ادامه دارد.
نادری: دلایل تحریم نمودن نشست دوحه توسط فعالین حقوق زنان و حقوق‌بشر در گردهمایی امروز در اسلام اباد چی بود؟
صمیم: می‌توان سه دلیل اصلی تحریم نمودن نشست دوحه توسط فعالین حقوق زنان و حقوق بشر به شرح زیر بیان کرد:
حضور طالبان به عنوان یک گروه تروریستی: اشتراک طالبان در نشست دوحه باعث شده که فعالین حقوق زنان و حقوق بشر به شدت اعتراض کنند، زیرا این گروه به عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شود که باعث تهدید جدی برای امنیت منطقه شده است.
نقض اصول حقوق بشر و حقوق زنان توسط طالبان: سیاست‌های تبعیض‌آمیز طالبان درباره‌ی زنان و عدم احترام به حقوق بشر، موضوع اصلی دیگری است که فعالین بر آن اعتراض دارند و باعث شده تا نشست دوحه توسط آنها تحریم شود.
تهدیدات امنیتی علیه فعالین حقوق زنان: با توجه به افزایش تهدیدات امنیتی در افغانستان، شرکت در نشست دوحه برای فعالین حقوق زنان با خطرات بیشتری همراه بوده است، که این نیز از دلایل اصلی تحریم نمودن نشست توسط آنها بوده است.
نادری: نقش سازمان‌های بین‌المللی در حمایت از حقوق زنان افغانستان چگونه است و چه انتظاراتی از جامعه بین‌المللی دارید؟
صمیم: سازمان‌های بین‌المللی نقش مهمی در حمایت از حقوق زنان افغانستان دارند. آنها می‌توانند از طریق تأمین منابع مالی و فنی، آموزش و توانمندسازی زنان، نظارت بر وضعیت حقوق زنان و اعمال فشار بر دولت‌ها و نهادهای مسئول به بهبود وضعیت زنان کمک کنند. انتظار ما از جامعه بین‌المللی این است که به حمایت‌های خود از حقوق زنان افغانستان ادامه دهند، صدای زنان این کشورها را در عرصه‌های بین‌المللی تقویت کنند و از طریق دیپلماسی و فشارهای سیاسی، دولت‌های محلی را به رعایت حقوق زنان وادار کنند.
