همزمان با روز جهانی آزادی مطبوعات، مرکز آزادی بیان کنفرانس سالانه‌اش را در شهر تورنتو کانادا برگزار کرد؛ نشستی که با حضور گسترده استادان دانشگاه، خبرنگاران، فعالان رسانه‌ای، نمایندگان نهادهای حمایت از آزادی بیان، و دیپلمات‌های ارشد کانادایی برگزار شد و به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های رسانه‌ای در جوامع سرکوب‌گر و دموکراتیک پرداخت.
در این کنفرانس که در دو بخش اصلی برگزار شد، وضعیت آزادی بیان در افغانستان تحت حاکمیت طالبان و تهدیدهای فزاینده علیه ژورنالیسم در سراسر جهان به‌گونه‌ای مستند و تحلیلی بررسی شد. شرکت‌کنندگان از دانشگاه‌های تورنتو، جورج براون، سنیکا، و نیز شماری از روزنامه‌نگاران افغان و بین‌المللی در این نشست حضور داشتند.
حقیقت در عصر سرکوب؛ ژورنالیسم در تلاقی با قدرت
نخستین پنل این کنفرانس با عنوان «حقیقت در عصر سرکوب» به بررسی تفاوت‌های بنیادین میان شرایط روزنامه‌نگاری در کشورهای آزاد و جوامع بسته اختصاص یافت. این بخش به میزبانی لطف‌الله نجفی‌زاده، رئیس تلویزیون آمو، برگزار شد و چهره‌هایی چون جنیفر هالت (مدیر اجرایی نشریه The Walrus)، میشل شپرد (مدیر نهاد Canadian Journalists for Free Expression)، برنت جولی (رئیس اتحادیه روزنامه‌نگاران کانادایی)، و لوکان وی (استاد علوم سیاسی در دانشگاه تورنتو) به بحث و تبادل نظر پرداختند.
حاضران در این پنل تأکید کردند که در حالی‌که جوامع دموکراتیک هنوز فضاهایی برای فعالیت آزاد رسانه‌ها باقی گذاشته‌اند، خبرنگاران در کشورهای خودکامه با تهدیدهای گسترده و گاه مرگبار مواجه‌اند.
از سرخط تا سکوت؛ روایت افغان‌ها از آزادی بیان
دومین میز با عنوان «از سرخط تا سکوت؛ مبارزه برای ژورنالیزم در افغانستان» به‌طور ویژه به وضعیت رسانه‌ها تحت سلطه طالبان پرداخت. این بخش با گردانندگی سامیه مدوار، سردبیر ارشد The Walrus، برگزار شد و سخنرانانی چون شعیب رحیم (استاد دانشگاه)، فریده نیکزاد (پژوهشگر در دانشگاه کارلتون)، و زهرا نادر (بنیان‌گذار زن‌تایمز) در آن به بررسی چالش‌ها، امیدها و تجربه‌های روزنامه‌نگاران افغانستان پرداختند.
سخنرانان بر لزوم حمایت مستمر جامعه جهانی از روزنامه‌نگاران افغان تأکید کردند و خواستار ایجاد راهکارهای عملی برای تقویت جریان آزاد اطلاع‌رسانی از داخل و خارج افغانستان شدند.
پیام همبستگی؛ جامعه جهانی و مسئولیت تاریخی
در بخشی از این نشست، باب ری، سفیر و نماینده دایمی کانادا در سازمان ملل، با اشاره به تهدیدهای گسترده علیه آزادی بیان گفت:
«امروز رسانه‌ها در بسیاری از کشورها به‌طور سیستماتیک هدف قرار می‌گیرند. جهان در برابر آزمونی بزرگ قرار دارد و تنها با همبستگی می‌توان از این ارزش‌های بنیادین دفاع کرد.»
نجیب اصیل، بنیان‌گذار و رئیس مرکز آزادی بیان، در سخنانش تأکید کرد که سال ۲۰۲۴ یکی از خون‌بارترین سال‌ها برای خبرنگاران بود. به گفته وی، دست‌کم ۱۲۴ خبرنگار در ۱۸ کشور جان خود را از دست دادند؛ آماری که در پنج دهه گذشته بی‌سابقه بوده است.
تقدیر از تلاش‌ها برای نجات صداهای خاموش‌شده
در این مراسم، از ریچل پالفر، رئیس سازمان Journalists for Human Rights (JHR)، به‌پاس تلاش‌های این نهاد در زمینه تسهیل روند انتقال بیش از ۲۴۰۰ خبرنگار و فعال حقوق بشر افغان به کانادا تقدیر شد. همچنین از ربابه محمدی، هنرمند افغان، که با وجود معلولیت جسمی، صدای زنان افغانستان را از طریق هنر نقاشی با دهان به گوش جهان رسانده، به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات قدردانی به عمل آمد.
در کنار دیگر فعالان رسانه‌ای، شماری از خبرنگاران و نمایندگان نهادهای بین‌المللی نیز از طریق پیام‌های ویدیویی دیدگاه‌های خود را در خصوص وضعیت آزادی بیان در افغانستان و جهان به اشتراک گذاشتند.
درخواست برای اقدام عملی از سوی دولت کانادا
نجیب اصیل در بخش پایانی کنفرانس با اشاره به وضعیت دشوار خبرنگاران افغان در کشورهای همسایه، به‌ویژه پاکستان، ایران و ترکیه، از دولت کانادا خواست حمایت خود از خبرنگاران در تبعید را افزایش دهد. وی بر ضرورت همکاری برای کاریابی و اسکان پایدار خبرنگارانی که در این کشورها با تهدید، فقر و بی‌سرنوشتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، تأکید کرد.
حامیه نادری
