بر اساس گزارش سالانه «مرکز خبرنگاران افغانستان» وضعیت رسانه‌ها و خبرنگاران در افغانستان، نشان از بحران عمیق در عرصه آزادی بیان و روزنامه‌نگاری در کشور دارد. در سایه حاکمیت طالبان، سانسور پیش از نشر و فرهنگ خودسانسوری به معضلات جدی بدل شده‌اند که تأثیری مستقیم بر قدرت رسانه‌ها در نقل حقایق و مواجهه با مسائل مهم جامعه دارند.
این گزارش نشان می‌دهد که در ۱۲ ماه گذشته(۱۴۰۲)، فشارها و تهدیدها بر روی رسانه‌ها و خبرنگاران با شدت بیشتری نسبت به سال‌های گذشته ادامه داشته است که این فشارها بیشتر از دستورالعمل‌های رسمی طالبان و مقامات محلی بوده است.
با این وجود، تحولاتی همچون عدم وقوع حملات هدفمند بر خبرنگاران و تنظیم مسیری مثبت در کاهش موارد نقض حقوق رسانه‌ها و خبرنگاران به لحاظ تعداد، موجب امیدواری در بین این صنف مهم اجتماعی شده است. اما از نظر ساختاری و کیفی، وضعیت ادامه دارد و نیاز به توجه جدی و اقدامات مؤثر برای حفظ حقوق اساسی این گروه از جامعه وجود دارد.
از منظر حرفه‌ای، محیط کنونی محدودیت‌های قابل توجهی برای خبرنگاران ایجاد کرده است. از یک سو، سانسور سیستماتیک و فراگیر، دسترسی آن‌ها به اطلاعات و انتقال این اطلاعات به جامعه را محدود می‌کند. از سوی دیگر، خودسانسوری که ناشی از فشارها و تهدیدات امنیتی است، خلاقیت و جسارت لازم برای پرداختن به موضوعات حساس و بحث‌برانگیز را کاهش داده است.
برای غلبه بر این چالش‌ها و پیشبرد آزادی بیان و حرفه روزنامه‌نگاری در افغانستان، نیاز به تلاش‌های مشترک و همکاری میان تمام طرف‌های درگیر وجود دارد. بهبود شرایط ایمنی برای خبرنگاران، تقویت نهادهای حامی روزنامه‌نگاری و ایجاد یک پلتفرم متحد برای مقابله با سانسور و حمایت از آزادی رسانه‌ها، می‌تواند به تدریج زمینه‌ساز تغییر و پیشرفت در این عرصه شود. این مسیر نیازمند همراهی جامعه بین‌المللی و فشار بر طالبان برای رعایت استندردهای بین‌المللی در خصوص آزادی بیان و حقوق خبرنگاران است.
ظاهر منتظر
