مرکز خبرنگاران افغانستان در گزارش سالانه خود از افزایش فشار و نقض حقوق خبرنگاران در سال ۱۴۰۳ خبر داده است.
این گزارش که امروز یکشنبه، ۲۶ حوت، به مناسبت روز ملی خبرنگار (۲۷ حوت) منتشر شد، تأکید دارد که سرکوب آزادی رسانه‌ها در افغانستان تحت سیاست‌های مبهم رسانه‌ای حکومت طالبان شدت گرفته است. بر اساس این گزارش، در سال ۱۴۰۳ شکاف در اداره حاکم در مورد برخورد با رسانه‌ها نسبت به سال ۱۴۰۲ آشکارتر شده است.
مرکز خبرنگاران افغانستان تصریح کرده که روند سرکوب آزادی رسانه‌ها با شدت بیشتری ادامه یافته و آمار نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال گذشته ۲۴ درصد افزایش داشته است.
در این گزارش آمده است که طی ۱۲ ماه گذشته، ۱۷۲ مورد نقض حقوق رسانه‌ها و خبرنگاران ثبت شده که شامل توقف فعالیت ۲۲ رسانه به دلیل محدودیت‌های جدید و بازداشت ۵۰ خبرنگار بوده است.
همچنین، اجرایی شدن قانون جدید امر به معروف و نهی از منکر در سال ۱۴۰۳، اختیارات وسیعی را به محتسبان یا پلیس مذهبی داده است. این افراد اکنون با استناد به این قانون، قوانین سخت‌گیرانه‌ای را برای خبرنگاران و رسانه‌ها تعیین کرده و بر کار آن‌ها نظارت می‌کنند. در برخی موارد، آن‌ها با همراهی اداره استخبارات علیه رسانه‌ها اقدام کرده‌اند، درحالی‌که کمیسیون رسیدگی به تخلفات رسانه‌ای وزارت اطلاعات و فرهنگ به حاشیه رانده شده است.
در ادامه این گزارش آمده است که حکومت طالبان در سال ۱۴۰۳ دست‌کم پنج دستورالعمل جدید را به رسانه‌ها ابلاغ کرده که شامل موارد زیر است:
ممنوعیت نشر تصاویر زنده‌جان و اجرای آن در شش ولایت
ممنوعیت پخش زنده برنامه‌های سیاسی و اقتصادی
محدودیت در تهیه و نشر برنامه‌های انتقادی درباره قوانین و سیاست‌های طالبان
ممنوعیت دعوت از مهمانان تأییدنشده توسط طالبان در برنامه‌های رسانه‌ای
الزام رسانه‌ها به استفاده از واژه‌های «شهید» و «شهادت» در گزارش‌های مربوط به کشته‌شدگان طالبان
این مرکز تأکید کرده که از زمان بازگشت طالبان به قدرت در ۲۴ اسد ۱۴۰۰ تا پایان سال ۱۴۰۲، حکومت دست‌کم ۱۷ دستورالعمل محدودکننده رسانه‌ای صادر کرده است. خبرنگارانی که این قوانین را رعایت نکرده‌اند، تهدید یا زندانی شده‌اند و رسانه‌هایی که از آن‌ها سرپیچی کرده‌اند، با مجازات‌هایی مانند تعلیق یا تعطیلی دائمی روبه‌رو شده‌اند.
همچنین، یافته‌های مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهد که از میان ۵۰ خبرنگار بازداشت‌شده در سال ۱۴۰۳، دست‌کم ۱۰ نفر همچنان در زندان‌های طالبان به‌سر می‌برند که چهار نفر از آن‌ها به دو تا سه سال حبس محکوم شده‌اند.
در سال ۱۴۰۲، این مرکز ۱۳۹ مورد نقض حقوق رسانه‌ها را ثبت کرده بود که شامل ۸۰ مورد تهدید و ۵۹ بازداشت خبرنگاران بود.
با تسلط طالبان بر افغانستان، فشار بر رسانه‌ها و خبرنگاران همچنان افزایش یافته و نگرانی‌های گسترده‌ای را درباره آینده آزادی بیان در این کشور ایجاد کرده است.
جواد رسولی
