با تسلط دوباره طالبان بر افغانستان در سال 2021، وضعیت حقوق و آزادی‌های زنان به سرعت در حال تغییر است. محدودیت‌های شدید اعمال شده بر فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و آموزشی زنان، نگرانی‌های جدی را در سطح جهانی به دنبال داشته است. این
گزارش به بررسی وضعیت کنونی حقوق زنان در دوران حاکمیت طالبان می‌پردازد و راهکارهایی را برای بهبود این وضعیت ارائه می‌دهد.
وضعیت اجتماعی
از زمان بازگشت طالبان به قدرت، زنان با محدودیت‌های شدید در حوزه‌های اجتماعی مواجه شده‌اند. طالبان به طور مؤثر فعالیت‌های عمومی و اجتماعی زنان را محدود کرده و در بسیاری از موارد، حق اشتغال زنان در مشاغل عمومی و مدیریتی را به شدت کاهش داده است. در حالی که پیش از این زنان نقش‌های مهمی در جامعه ایفا می‌کردند، اکنون شاهد کاهش چشمگیر حضور آنان در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی هستیم. نهادهای بین‌المللی و حقوق بشری به طور مداوم گزارش‌های نگران‌کننده‌ای از این وضعیت منتشر کرده و به فشار بر طالبان برای تغییر این سیاست‌ها ادامه می‌دهند.
محدودیت‌های اجتماعی به معنای محدود شدن حقوق اساسی زنان است که شامل حق آزادی بیان، حق مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و حق تصمیم‌گیری در امور مربوط به خود و جامعه است. این وضعیت به شدت بر سلامت روانی و اجتماعی زنان تأثیر گذاشته و منجر به کاهش کیفیت زندگی آنان شده است.
وضعیت اقتصادی
در عرصه اقتصادی، زنان با مشکلات فزاینده‌ای روبرو هستند. بسیاری از مشاغل که پیش از این در دست زنان بود، اکنون بسته شده یا به طور کامل حذف شده است. سیاست‌های طالبان به ویژه در زمینه‌های اقتصادی، به افزایش بیکاری و وابستگی مالی زنان به خانواده‌هایشان منجر شده است. این وضعیت به ویژه برای زنان سرپرست خانوار و آن‌هایی که پیش از این به طور مستقل فعالیت اقتصادی داشتند، آسیب‌زننده است.
با بسته شدن فرصت‌های شغلی، بسیاری از زنان مجبور به ترک بازار کار شده و استقلال مالی خود را از دست داده‌اند. این وضعیت نه تنها به مشکلات اقتصادی خانواده‌ها دامن می‌زند، بلکه بر سلامت روانی و اجتماعی زنان نیز تأثیر منفی می‌گذارد.
وضعیت آموزشی
محدودیت‌های آموزشی برای زنان و دختران تحت حاکمیت طالبان به طور فزاینده‌ای افزایش یافته است. مدارس و دانشگاه‌ها برای دختران بسته شده‌اند و بسیاری از دختران جوان از ادامه تحصیل محروم شده‌اند. این وضعیت به معنای از دست دادن فرصت‌های آموزشی و تحصیلی برای زنان است که در نهایت به کاهش توانمندی‌های فردی و توسعه اجتماعی منجر می‌شود.
عدم دسترسی به آموزش همچنین بر آینده شغلی و اقتصادی زنان تأثیر منفی می‌گذارد و موجب محدود شدن فرصت‌های شغلی و حرفه‌ای آنان در آینده می‌شود. این مسأله نه تنها بر پیشرفت فردی زنان تأثیر می‌گذارد، بلکه بر توسعه و رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه نیز تأثیرات منفی دارد.
فشار بین‌المللی و دیپلماسی
استفاده از فشارهای بین‌المللی و دیپلماتیک یکی از ابزارهای مهم برای بهبود وضعیت زنان در افغانستان است. جامعه جهانی باید از ابزارهای دیپلماتیک و اقتصادی برای فشار آوردن بر طالبان به منظور تغییر سیاست‌هایشان بهره‌برداری کند. این شامل تحریم‌های اقتصادی، محدودیت‌های تجاری و فشارهای سیاسی است که می‌تواند به ایجاد تغییرات مثبت در سیاست‌های طالبان کمک کند.
علاوه بر این، جامعه جهانی باید با دولت‌های منطقه‌ای و سازمان‌های بین‌المللی همکاری کند تا به ایجاد یک جبهه متحد برای حمایت از حقوق زنان و فشار بر طالبان برای بهبود وضعیت آنان بپردازد.
حمایت از نهادهای محلی و سازمان‌های غیردولتی
حمایت و تقویت نهادهای محلی و سازمان‌های غیردولتی که در زمینه حقوق زنان فعالیت می‌کنند، می‌تواند به تداوم خدمات و حمایت‌های لازم برای زنان کمک کند. این نهادها نقش مهمی در ارائه خدمات آموزشی، بهداشتی و مشاوره‌ای به زنان دارند و باید مورد حمایت مالی و فنی قرار گیرند.
با ایجاد شبکه‌های حمایتی و فراهم کردن منابع مالی و انسانی برای این نهادها، می‌توان به بهبود وضعیت زنان و فراهم کردن امکانات لازم برای ادامه فعالیت‌هایشان کمک کرد.
توسعه برنامه‌های آموزشی آنلاین
با توجه به محدودیت‌های شدید در زمینه آموزش، توسعه برنامه‌های آموزشی آنلاین می‌تواند راهی مؤثر برای ادامه تحصیل زنان و دختران باشد. فراهم کردن دسترسی به منابع آموزشی آنلاین و ایجاد پلتفرم‌های آموزشی می‌تواند به زنان کمک کند تا به تحصیلات خود ادامه دهند و به توسعه مهارت‌های خود بپردازند.
این برنامه‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که با توجه به محدودیت‌های موجود، به راحتی قابل دسترسی و استفاده باشند. همچنین، باید به ایجاد محتوای آموزشی با کیفیت و متناسب با نیازهای زنان و دختران توجه شود.
حمایت از زنان مهاجر و پناهنده
فراهم کردن فرصت‌های آموزشی و شغلی برای زنان مهاجر و پناهنده نیز ضروری است. این اقدامات می‌تواند به ایجاد استقلال مالی و اجتماعی برای زنان کمک کرده و از تبعات منفی بحران‌های سیاسی و اقتصادی بکاهد. برنامه‌های حمایتی برای زنان پناهنده باید شامل آموزش‌های حرفه‌ای، مشاوره شغلی و حمایت‌های اجتماعی باشد تا به این زنان در فرآیند ادغام در جوامع جدید کمک کند.
تضمین حقوق و آزادی‌های زنان در دوران حاکمیت طالبان نیازمند تلاش‌های گسترده و همکاری‌های بین‌المللی است. با بهره‌گیری از راهکارهای پیشنهادی و پیگیری تغییرات مثبت، می‌توان به بهبود وضعیت زنان و تضمین آزادی‌های اساسی آنان امیدوار بود. جامعه جهانی و نهادهای مربوطه باید برای ایجاد تغییرات مؤثر و بهبود شرایط زنان در افغانستان اقدام کنند و به حمایت از این قشر آسیب‌پذیر ادامه دهند.
