خانه آزادی بیان روز جمعه (۲۸ مارچ )با نشر اعلامیه‌ای، نگرانی جدی خود را نسبت به ممنوعیت نشر تصاویر زنده‌جان در رسانه‌های افغانستان ابراز کرده است.
در این اعلامیه ؛خانه آزادی بیان به‌ویژه در مورد اعمال این ممنوعیت در ولایت‌های بدخشان، بغلان و نیمروز ابراز نگرانی کرده و تأکید نموده است که این محدودیت‌ها تهدیدی آشکار علیه آزادی رسانه‌ها و حق دسترسی مردم به اطلاعات محسوب می‌شود.
بر اساس اعلامیه، پس از فروپاشی حکومت پیشین، سه رکن اساسی نظام جمهوری به‌طور کامل از بین رفت، اما آزادی بیان و رسانه‌ها، به‌عنوان رکن چهارم دموکراسی، باوجود تمامی چالش‌ها و محدودیت‌های اعمال‌شده طی سه سال گذشته، همچنان به حیات خود ادامه داده است. این نهاد تأکید کرده که آزادی بیان، هرچند به‌صورت محدود، همچنان در داخل و خارج از افغانستان پابرجاست.
خانه آزادی بیان همچنین خاطرنشان کرده است که طالبان از رسانه‌ها در مرکز و ولایت‌ها به‌طور تاکتیکی و ابزاری برای اهداف تبلیغاتی خود بهره‌برداری می‌کنند. به گفته این نهاد، سران و سخنگویان طالبان به‌طور گسترده در رسانه‌ها حضور دارند و از شبکه‌های اجتماعی برای ترویج اهداف خود استفاده می‌کنند؛ اما هم‌زمان، در برخی ولایت‌ها با استناد به قانون امر به معروف و نهی از منکر، محدودیت‌های شدیدی را بر رسانه‌ها اعمال کرده‌اند.
در این اعلامیه تصریح شده است که در تازه‌ترین موارد، منابع محلی در ولایت‌های بدخشان، بغلان و نیمروز تأیید کرده‌اند که مسئولان اداره امر به معروف و نهی از منکر، مدیران رسانه‌های این ولایت‌ها را احضار کرده و به‌صورت رسمی دستور داده‌اند که از نشر تصاویر زنده‌جان خودداری کنند. این در حالی است که پیش‌تر نیز طالبان این ممنوعیت را در ولایت‌های قندهار، تخار، بادغیس، هلمند، ننگرهار، نورستان و فراه اعمال کرده بودند.
خانه آزادی بیان هشدار داده است که اجرای کامل این دستور ممکن است به توقف کامل نشر تصاویر زنده‌جان در تمامی ولایت‌های کشور منجر شود. این اقدام نه‌تنها نقض آشکار آزادی بیان و حق دسترسی به اطلاعات است، بلکه نشان‌دهنده تشدید سانسور رسانه‌ای در افغانستان محسوب می‌شود.
این نهاد از تمامی سازمان‌های حامی رسانه‌ها، نهادهای بین‌المللی و فعالان حقوق بشر خواسته است تا در برابر این تصمیم طالبان واکنش نشان دهند و از حقوق اساسی خبرنگاران و رسانه‌های افغانستان حمایت کنند. خانه آزادی بیان تأکید کرده که آزادی بیان یکی از آخرین سنگرهای باقی‌مانده در کشور است و نباید به‌طور کامل از میان برود.
این در حالی است که افغانستان در گزارش سالانۀ سازمان گزارشگران بدون مرز ،برای سال ۲۰۲۴، از نظر آزادی رسانه‌ها سقوط چشم گیری نسبت به سال گذشته داشته است ،براساس این گزارش در میان ۱۸۰ کشور جهان در جایگاه ۱۷۸ قرار گرفته است.
از زمان به قدرت رسیدن طالبان، خبرنگاران و رسانه‌های افغانستان با فشارهای گسترده و محدودیت‌های شدید مواجه شده‌اند. بازداشت‌های خودسرانه، سانسور گسترده، و اعمال قوانین سخت‌گیرانه، فضای کاری رسانه‌ها را به شدت محدود کرده است. بسیاری از خبرنگاران مجبور به ترک کشور شده‌اند و آن‌هایی که باقی مانده‌اند، با تهدیدات مداوم، خشونت و محدودیت‌های دسترسی به اطلاعات روبه‌رو هستند. علاوه بر این، رسانه‌های مستقل تقریباً از بین رفته‌اند و آزادی بیان به‌عنوان یکی از آخرین ارزش‌های دموکراسی در افغانستان، بیش از هر زمان دیگری در معرض خطر قرار دارد.
بر اساس گزارش‌ها، خبرنگاران افغان در کشورهای همسایه افغانستان ،به‌ویژه پاکستان و ایران با چالش‌های جدی از جمله اخراج اجباری و شرایط سخت معیشتی روبه‌رو هستند.
جواد رسولی
