بکتاش نام مستعار خبرنگار افغان است که مدت‌هاست در پاکستان زندگی میکند. او که روزگاری با قلم خود در پی بیان حقیقت و روایت درد مردم افغانستان بود، اکنون در جستجوی بقا، در سایه تهدیدات و ناملایمات زندگی مهاجرت به سر می‌برد. روزی که طالبان کابل را تصرف کردند، زندگی او و هزاران افغان دیگر تغییر کرد. اما فرار از مرگ و جنگ تنها آغاز یک داستان جدید بود؛ داستانی که در آن آوارگی و بی‌پناهی همچنان ادامه دارد. وضعیت مهاجران افغان در پاکستان به شدت پیچیده است و فشارهای اجتماعی، اقتصادی، و حتی تهدیدهای امنیتی ، شرایط زندگی آنان را روز به روز دشوارتر میکند.”
“ما به دنبال زندگی بهتر نبودیم، بلکه فرار از مرگ بودیم.” این جمله‌ای است که ، خبرنگار افغان که به پاکستان گریخته، بارها و بارها تکرار میکند. از زمانی که طالبان دوباره بر افغانستان مسلط شدند، میلیون‌ها نفر مجبور شدند خانه و کاشانه‌شان را ترک کنند و در کشورهای همسایه پناه بگیرند. پاکستان، به عنوان یکی از اصلی‌ترین کشورهای میزبان، میزبان میلیون ها مهاجر افغان است. اما شرایط زندگی برای این مهاجران هیچ‌گاه راحت نبوده است و پس از بازگشت طالبان، مشکلات جدیدی پیش آمده است که مهاجران را در وضعیت وخیم‌تری قرار داده است.
بکتاش در یکی از مناطق پاکستان زندگی میکند. که به هیچ وجه شبیه به خانه‌ای امن و آسوده نیست. او و خانواده‌اش در اینجا به دنبال راهی برای ادامه زندگی می‌گردند، اما هر روز بیشتر از گذشته احساس ناامیدی و بی‌پناهی می‌کنند. او ادامه می‌دهد: “ما از ترس طالبان فرار کردیم، اما در اینجا هم هیچ‌کدام از حقوق اولیه‌مان را نداریم. برای ما هیچ چیزی تغییر نکرده است؛ فقط تهدیدات طالبان در افغانستان به تهدیدات زندگی‌مان در پاکستان اضافه شده است دستگیری توسط پولیس پاکستان و اخراج مهاجرین خواب را ار چشمان مهاجران افغان در پاکستان ربوده است ..”
زندگی در پاکستان برای بکتاش به هیچ وجه ساده نیست. به دلیل وضعیت قانونی نامشخص مهاجران افغان، او از دسترسی به بسیاری از خدمات اجتماعی محروم است. “زندگی در پاکستان خیلی سخت است. نه شغلی دارم و نه می‌توانم فرزندانم را به مکتب شامل کنم . در اینجا هیچ آینده‌ای برای من و خانواده‌ام وجود ندارد.”
بکتاش و هزاران نفر از مهاجران افغان که به پاکستان پناه آورده‌اند، با مشکلات قانونی جدی روبرو هستند. بسیاری از آن‌ها به دلیل نداشتن مدارک معتبر، نمی‌توانند در پاکستان به طور قانونی زندگی کنند و در بیشتر موارد حتی حق کار و تحصیل ندارند. این مشکل باعث شده است که زندگی برای بسیاری از مهاجران افغان در پاکستان به یک مبارزه بی‌پایان تبدیل شود.
در کنار مشکلات قانونی، بسیاری از مهاجران افغان در معرض تهدیدات امنیتی نیز قرار دارند. با وجود این که بسیاری از آن‌ها به دلیل تهدیدات طالبان از افغانستان فرار کرده‌اند، همچنان احساس امنیت ندارند. “هر روز می‌ترسیم. تهدیدات هر لحظه ممکن است به واقعیت تبدیل شود. پولیس پاکستان همچنان ما را دنبال می‌کنند و هر لحظه ممکن است ما را پیدا کنند.”
این تهدیدات نه تنها بر زندگی شخصی مهاجران تاثیر می‌گذارد، بلکه به طور قابل توجهی بر روحیه آن‌ها و احساس امنیتشان نیز اثر می‌گذارد.
یکی از مشکلات اصلی مهاجران افغان در پاکستان، اخراج اجباری است. در حالی که بسیاری از مهاجران افغان در انتظار رسیدگی به پرونده‌های پناهندگی خود هستند، روند این پروسه‌ها بسیار کند و پیچیده است. سازمان‌های بین‌المللی مانند کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل وعده‌هایی برای حمایت از مهاجران افغان داده‌اند، اما در عمل این وعده‌ها به ندرت به نتیجه می‌رسند. بسیاری از مهاجران که منتظر رسیدگی به پرونده‌های پناهندگی خود هستند، مدت‌ها در شرایط نامناسبی به سر می‌برند.
این کندی در رسیدگی به پرونده‌ها و اخراج اجباری، علاوه بر دشواری‌های اقتصادی و اجتماعی، به مشکلات روانی و احساسی برای مهاجران افزوده است. “ما هیچ‌گاه نمی‌دانیم چه زمانی به خانه‌های خود باز خواهیم گشت یا چه زمانی به عنوان پناهنده قانونی شناخته خواهیم شد. این عدم قطعیت بزرگ‌ترین مشکل ما است.”
بکتاش و دیگر مهاجران افغان به شدت از روند طولانی و ناکارآمد رسیدگی به پرونده‌های پناهندگی نگران هستند. آن‌ها می‌گویند که بارها درخواست‌های خود را ارائه کرده‌اند، اما هنوز جوابی از سوی سازمان‌های مسئول دریافت نکرده‌اند.
در کنار این مشکلات، یکی از بزرگ‌ترین مسائل مهاجران افغان در پاکستان عدم توجه کافی سازمان‌های بین‌المللی و جامعه جهانی به وضعیت آن‌ها است. سازمان ملل متحد، با وجود ارائه کمک‌های اولیه، نتواسته است تغییرات بنیادی در شرایط زندگی مهاجران افغان ایجاد کند. در بسیاری از مواقع، کمک‌های بشردوستانه و برنامه‌های حمایتی در حد کاغذبازی باقی مانده‌اند و در عمل هیچ‌گونه تأثیر چشم‌گیری در بهبود شرایط مهاجران نداشته‌اند.
“بکتاش می افزاید که سازمان‌های بین‌المللی از وضعیت ما آگاه اند، اما هیچ اقدامی انجام نمی‌دهند. ما در انتظار کمک‌هایی بودیم که هیچ‌گاه نیامد. نه تنها دولت پاکستان، بلکه جامعه جهانی نیز ما را فراموش کرده است.”
مهاجران افغان در پاکستان احساس می‌کنند که نه تنها دولت پاکستان، بلکه جامعه جهانی نیز آن‌ها را در این وضعیت بحرانی رها کرده است. در حالی که همچنان تهدیدات در حال افزایش است، مهاجران افغان در تبعید روز به روز بیشتر از حقوق خود محروم می‌شوند.
بکتاش هنوز امیدوار است که روزی شرایط تغییر کند. او هنوز در دل خود می‌خواهد روزی به به یکی از کشور های امن برسد ، جایی که قلمش را به دست گیرد و صدای حقیقت را بلند کند. اما تا آن زمان، او و هزاران مهاجر افغان دیگر در پاکستان باید با شرایط سخت زندگی کنند. شرایطی که در آن هر روز امید به پایان می‌رسد و تنها بی‌پناهی و ناتوانی باقی می‌ماند.
این خبرنگار افغان ابراز امیدواری میکند که جهان باید مسئولیت خود را در قبال این مهاجران بپذیرد. آن‌ها نه تنها از خانه و وطن خود رانده شده‌اند، بلکه اکنون در کشوری بیگانه و پر از مشکلات به سر می‌برند. نیاز به حمایت‌های فوری، برنامه‌های انسان‌دوستانه و تغییرات اساسی در رسیدگی به وضعیت پناهندگان از هر زمانی بیشتر احساس می‌شود. تا زمانی که این بحران نادیده گرفته شود، میلیون‌ها انسان در تبعید، همچنان به دنبال روزی خواهند بود که دیگر هیچ چیزی از آوارگی و درد نداشته باشند.
جواد رسولی
