ایالات متحده آمریکا بار دیگر نشان داده است که در سیاست خارجی خود، منافع ملی را بر تعهدات بین‌المللی و حمایت از متحدان ترجیح می‌دهد. از خروج ناگهانی از افغانستان تا کاهش حمایت از اوکراین، کارشناسان به این باور اند که این کشور یک شریک غیرقابل‌اعتماد است.
پس از حملات یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱، ایالات متحده با هدف مبارزه با تروریسم و سرنگونی حکومت طالبان به افغانستان لشکرکشی کرد. سرانجام با سرنگونی حکومت طالبان طی بیست سال حضور نظامی و سیاسی گسترده، در آن کشوربه تمویل .تجهیز و آموزش نظامیان افغان پرداخت و از تأثیرگذاری بر روندهای دموکراتیک و تعیین مقامات ارشد دولتی، تا حمایت از آزادی بیان و حقوق بش بارهمه چیز را را به دوش کشید.
در طول این دو دهه، دولت‌های افغانستان به‌طور کامل وابسته به حمایت‌های نظامی، مالی و دیپلماتیک واشنگتن بودند. با این حال، در سال ۲۰۲۱، دولت جو بایدن با امضای توافقنامه دوحه، تصمیم به خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان گرفت. خروجی که نه‌تنها بدون یک راهبرد مدون صورت گرفت، بلکه سبب سقوط ناگهانی دولت تحت حمایت غرب و بازگشت طالبان به قدرت شد.
اکنون، سه سال پس از خروج آمریکا، افغانستان با بحران‌های گسترده‌ای مواجه است:
عدم به رسمیت شناخته شدن حکومت جدید توسط جامعه جهانی، که موجب انزوای دیپلماتیک این کشور شده است.
ناکامی در ایجاد یک نظام اداری کارآمد،.
محدودیت‌های شدید بر زنان و دختران، از جمله تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها برای بیش از نیمی از جمعیت افغانستان.
سرکوب آزادی‌های مدنی و رسانه‌ای، که نگرانی‌های بین‌المللی درباره نقض حقوق بشر را افزایش داده است.
با این شرایط، بسیاری از تحلیلگران خروج آمریکا از افغانستان را یک فاجعه میدانند چرا که آمریکا این کشور را در شرایطی بحرانی ترک کرد، بدون اینکه تضمینی برای ثبات آن ارائه دهد.و پس از افغانستان حالا اوکراین .
در فبروری ۲۰۲۲، با آغاز حمله روسیه به اوکراین، ایالات متحده آمریکا به‌عنوان اصلی‌ترین حامی کیف، میلیاردها دلار کمک نظامی و مالی در اختیار این کشور قرار داد. حمایت‌های واشنگتن، در کنار کمک‌های گسترده ناتو و اتحادیه اروپا، نقش مهمی در جلوگیری از سقوط اوکراین ایفا کرد.
اما با روی کار آمدن دولت جدید آمریکا به رهبری دونالد ترامپ در سال ۲۰۲۵، سیاست‌های کاخ سفید در قبال این جنگ تغییر کرده است. ترامپ که همواره به داشتن رویکرد نرم‌تر نسبت به روسیه شهرت دارد، اکنون به‌دنبال کاهش کمک‌های آمریکا به اوکراین است.
این چرخش ناگهانی، نگرانی‌های گسترده‌ای را در میان مقامات اوکراینی و متحدان غربی ایجاد کرده است. بسیاری بر این باورند که کاهش حمایت‌های آمریکا، می‌تواند توازن جنگ را به نفع روسیه تغییر دهد..
با این حال شب گذشته، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در سفری رسمی به واشنگتن با دونالد ترامپ و معاون او، جی. دی. ونس، در دفتر بیضی کاخ سفید دیدار کرد. این نشست، که با حضور رسانه‌ها برگزار شد، به سرعت به یک تقابل لفظی شدید تبدیل شد. ترامپ و معاونش با لحن تندی از رئیس‌جمهور اوکراین استقبال کردند، در حالی که زلنسکی نیز به‌طور آشکار از تغییر موضع آمریکا انتقاد کرد.
دیدار پرتنش اخیر «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا با «ولادیمیر زلنسکی»، رئیس جمهور اوکراین در کاخ سفید با واکنش های همراه با شوک، خشم و نگرانی بسیاری مقام های اروپایی روبرو شده است
بنا بر گزارش‌ها، قرار بود پس از این دیدار، یک نشست خبری مشترک بین رریس جمهور ایالات متحده امریکا و ولادمیر زلنسکی ریس جمهور اوکراین برگزار شود، اما به دلیل بالا گرفتن تنش‌ها، این برنامه لغو شد. زلنسکی نیز صبح امروز واشنگتن را به مقصد لندن ترک کرد.
تنش دیپلماتیک میان آمریکا و اوکراین با واکنش‌های گسترده‌ای در سطح بین‌المللی مواجه شد:
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز جمعه ۲۸ فبروی گفت که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده با «خویشتن‌داری» عمل کرده که در هنگام مشاجره با ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین در کاخ سفید «او را نزده است».
دیدار اخیر «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا، با «ولودیمیر زلنسکی»، رئیس‌جمهور اوکراین در کاخ سفید، با واکنش‌های گسترده‌ای از سوی مقامات اروپایی همراه شد. این دیدار که به‌نظر می‌رسد پرتنش بوده، باعث شوک، خشم و نگرانی در میان رهبران اروپایی شده است.
پس از این رویداد، «جورجیا ملونی»، نخست‌وزیر ایتالیا، پیشنهاد برگزاری یک نشست فوری میان اروپا و آمریکا را مطرح کرد.
در همین حال، «مارکو روبیو»، وزیر امور خارجه آمریکا، با تشکر از دونالد ترامپ، از «جرأت و جسارت» وی در حمایت از منافع آمریکا تمجید کرد.
«همچنین کایا کالاس»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در واکنشی صریح اظهار داشت: «امروز مشخص شد که جهان آزاد به رهبری جدید نیاز دارد.»
از سوی دیگر کاخ الیزه نیز اعلام کرد که «امانوئل مکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه، پس از این اتفاق، با «ولودیمیر زلنسکی» به‌صورت تلفنی گفت‌وگو کرده است، اما محتوای این گفت‌وگو هنوز فاش نشده است.
در آلمان، «فردریش مرتس»، رهبر حزب دموکرات مسیحی و پیروز انتخابات اخیر، در پیامی در شبکه اجتماعی( اکس )خطاب به زلنسکی نوشت: «زلنسکی عزیز، ما در شرایط خوب و سخت در کنار اوکراین ایستاده‌ایم. نباید متجاوز و قربانی را در این جنگ وحشتناک اشتباه بگیریم.» همچنین «اولاف شولتز»، صدراعظم آلمان، بار دیگر بر حمایت کشورش از اوکراین تأکید کرد.
همدولت کانادا نیز در واکنش به این تنش اعلام کرد که همچنان به ارائه کمک‌های لازم به اوکراین ادامه خواهد داد. «ملانی جولی»، از گفت‌وگو با همتای اوکراینی خود و تأکید بر حمایت بی‌دریغ کانادا از اوکراین خبر داد.
در بریتانیا، «کی‌یر استارمر»، نخست‌وزیر این کشور، پس از تنش لفظی بین ترامپ و زلنسکی، روز جمعه با رؤسای‌جمهور آمریکا و اوکراین گفت‌وگو کرد. سخنگوی وی اعلام کرد که بریتانیا همچنان به حمایت تزلزل‌ناپذیر خود از اوکراین ادامه می‌دهد و به یافتن راهی برای صلح پایدار بر اساس حاکمیت و امنیت اوکراین متعهد است.
«ژان نوئل بارو»، وزیر امور خارجه فرانسه، نیز تأکید کرد که «زمان اقدام اروپا فرا رسیده است.»
علاوه بر این، دیگر کشورهای اروپایی از جمله سوئد، نروژ، هلند، جمهوری چک و اسپانیا نیز حمایت خود را از اوکراین اعلام کردند.
سابقه ایالات متحده امریکا در رها کردن متحدانش، از افغانستان تا اوکراین، بار دیگر این پرسش را مطرح می‌کند که آیا می‌توان به حمایت‌های واشنگتن در بلندمدت اعتماد کرد؟
در حالی که افغانستان به نمادی از شکست سیاست‌های آمریکا تبدیل شده است، اوکراین نیز ممکن است به زودی سرنوشتی مشابه را تجربه کند. بسیاری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی، وضعیت زلنسکی را با سرنوشت محمد اشرف غنی مقایسه کرده و نوشته‌اند که اوکراین باید از تجربه افغانستان درس می‌گرفت و وارد این جنگ خانمان‌سوز نمی‌شد.
اگرچه آمریکا همچنان یک قدرت جهانی بی‌رقیب محسوب می‌شود، اما سیاست‌های متغیر این کشور نشان داده که واشنگتن به‌جای تعهد به متحدان، اولویت را به منافع داخلی خود می‌دهد. این واقعیت، برای کشورهایی که به حمایت آمریکا تکیه دارند، زنگ خطری جدی به شمار می‌رود
جواد رسولی
