۲۷ حوت در تقویم افغانستان روز خبرنگار نام دارد، اما این روز برای خبرنگاران افغان بیش از آن‌که فرصتی برای گرامیداشت باشد، یادآور درد، سرکوب و ناامیدی است. سال‌هاست که خبرنگاران در افغانستان در میان موجی از تهدید، سانسور، بازداشت‌های خودسرانه و بحران اقتصادی، همچنان ایستاده‌اند تا صدای مردم باشند. اما امروز، بیش از هر زمان دیگری، این صدا در سایه‌ی سرکوب خاموش می‌شود.
از زمان بازگشت طالبان به قدرت، فضای رسانه‌ای افغانستان به‌شدت محدود شده است.
گزارش‌های تازه نشان می‌دهد که موارد نقض حقوق خبرنگاران همچنان رو به افزایش است. دستگیری‌های خودسرانه، شکنجه، تهدید و سرکوب نظام‌مند رسانه‌ها، خبرنگاران را به خودسانسوری واداشته است. رسانه‌های مستقل یا تعطیل شده‌اند یا تحت کنترل سخت‌گیرانه‌ی طالبان فعالیت می‌کنند.
خبرنگاران هنوز هم با وجود خطرات، به کار خود ادامه می‌دهند، اما هزینه‌ی کارشان سنگین است؛ بازداشت، فشارهای امنیتی و زندگی در ترس دائمی. در سه سال گذشته، ده‌ها خبرنگار بازداشت شده‌اند و برخی هنوز در زندان به سر می‌برند. بسیاری دیگر برای حفظ جانشان کشور را ترک کرده‌اند، اما تبعید نیز برای آنان پایانی بر مشکلات نبوده است.
براساس گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان، امسال موارد نقض حقوق خبرنگاران نسبت به سال پار ۲۴ درصد افزایش یافته است. ده‌ها خبرنگار بازداشت شده‌اند، سه نفر همچنان در زندان‌اند و بسیاری دیگر به دلیل فشارهای امنیتی مجبور به خودسانسوری شده‌اند. آزادی بیان که زمانی از دستاوردهای مهم افغانستان بود، اکنون به مفهومی ممنوعه تبدیل شده است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که اتحادیه ژودنالیستان آزاد افغانستان گفته در پیامی به مناسبت روز خبرنگاران گفته است که نیمی از خبرنگاران در افغانستان بدون دریافت حقوق کار می‌کنند. بسته‌شدن رسانه‌ها و محدودیت‌های گسترده، بسیاری را وادار کرده تا به مشاغل غیرمرتبط روی آورند. برخی نیز راهی کشورهای همسایه شده‌اند، اما در آنجا نیز با چالش‌های جدیدی مواجه‌اند؛ از بی‌سرنوشتی گرفته تا خطر اخراج و نبود امنیت شغلی و اجتماعی.
با این حال ،خبرنگارانی که برای نجات از تهدیدها به کشورهای همسایه، به‌ویژه پاکستان و ایران، پناه برده‌اند، اکنون در وضعیتی ناگوار به سر می‌برند. موج اخراج‌های دسته‌جمعی، فشارهای اقتصادی و روند کند رسیدگی به پرونده‌های مهاجرتی، آنان را در بلاتکلیفی و ناامیدی فرو برده است. یکی از خبرنگاران مقیم پاکستان در گفت‌وگو با خبرگزاری دیدبان افغانستان می‌گوید:
«هر شب را با نگرانی از آینده‌ای نامعلوم سپری می‌کنم. نه اجازه‌ی کار دارم، نه امنیت، و نه امیدی برای ماندن یا رفتن.»
در حالی که روز خبرنگار در افغانستان فرارسیده است، خبرنگاران افغان همچنان در سایه‌ی تهدید و بحران به سر می‌برند. آنان از نهادهای بین‌المللی، سازمان‌های حقوق بشری و کشورهای حامی پناهجویان می‌خواهند که برای تسریع روند رسیدگی به پرونده‌های مهاجرتی و حمایت از آزادی بیان در افغانستان اقدام کنند.
خبرنگاران افغان، چه در داخل کشور و چه در تبعید، همچنان چشم‌انتظار حمایت جهانی‌اند. آنان از نهادهای بین‌المللی، سازمان‌های حقوق بشری و کشورهای حامی پناهجویان می‌خواهند که روند رسیدگی به پرونده‌های مهاجرتی را تسریع کنند و برای حفاظت از آزادی بیان در افغانستان فشار بیشتری بر طالبان وارد کنند.
بنا براین ،۲۷ حوت، روزی که باید نماد ارج‌گذاری به فداکاری‌های خبرنگاران باشد، اکنون به یادآور رنج و مظلومیت آنان تبدیل شده است. آیا هنوز می‌توان این روز را جشن گرفت؟ آیا جهان صدای خبرنگاران افغان را خواهد شنید؟
جواد رسولی
