روز جهانی تلویزیون که هرساله در 21 نوامبر گرامی داشته می‌شود، فرصتی است برای بررسی اهمیت رسانه‌های تصویری در عصر کنونی و نقشی که تلویزیون در آگاهی‌بخشی، آموزش، و ایجاد ارتباطات میان ملت‌ها دارد. این روز به‌ویژه در شرایطی که رسانه‌ها با تهدیدات و چالش‌های مختلفی روبرو هستند، به‌عنوان یک یادآوری برای توجه به مسئولیت‌های اجتماعی و تأثیرات فرهنگی رسانه‌های تصویری اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
در کشوری مانند افغانستان، که از زمان بازگشت طالبان به قدرت در 2021 با محدودیت‌های شدید در زمینه رسانه‌ها روبرو است، روز جهانی تلویزیون می‌تواند فرصتی برای انعکاس مشکلات و چالش‌هایی باشد که رسانه‌های تصویری در این کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
از زمان تسلط طالبان بر افغانستان، وضعیت رسانه‌ها و به‌ویژه تلویزیون‌ها به شدت تغییر کرده است. یکی از نخستین اقدامات طالبان پس از بازگشت به قدرت، اعمال محدودیت‌های گسترده بر فعالیت‌های رسانه‌ای و روزنامه‌نگاران بود. بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی مجبور به تغییر نحوه برنامه‌سازی خود شدند یا فعالیت‌هایشان به طور کامل متوقف شد. در این شرایط، تلویزیون به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی، تحت فشارهای شدید قرار گرفته است.
با این حال ،یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های وضعیت رسانه‌های تصویری در افغانستان تحت سلطه طالبان، اعمال محدودیت‌های شدید بر محتوای تلویزیونی است. برنامه‌های تلویزیونی که پیش از این شامل محتوای متنوعی از اخبار، سرگرمی، موسیقی و برنامه‌های اجتماعی بودند، به تدریج با سانسور مواجه شدند. طالبان بر تولید و پخش محتوا نظارت دقیق‌تری اعمال کرده‌اند و بسیاری از برنامه‌های تلویزیونی ممنوع شده‌اند.
یکی از اقدامات شناخته‌شده، ممنوعیت حضور زنان در برنامه‌های تلویزیونی است. پس از بازگشت طالبان، بسیاری از زنان که در عرصه رسانه و تلویزیون فعال بودند، یا از کار خود اخراج شدند یا تحت فشار قرار گرفتند تا از حضور در رسانه‌ها خودداری کنند. این مسئله علاوه بر محدود کردن تنوع در محتوای تلویزیونی، به نقض حقوق زنان و آزادی بیان نیز منجر شده است.
تلویزیون در بسیاری از جوامع نقش مهمی در دسترسی مردم به اطلاعات آزاد و متنوع ایفا می‌کند. در افغانستان تحت حاکمیت طالبان، این دسترسی به شدت محدود شده است. شبکه‌های تلویزیونی که تحت کنترل طالبان قرار دارند، عمدتاً به پخش برنامه‌های آموزشی و دینی محدود شده‌اند که اغلب بازتاب‌دهنده دیدگاه‌های تنگ‌نظرانه طالبان هستند. این امر باعث شده است که بسیاری از مردم افغانستان از دسترسی به اخبار و اطلاعات مستقل و غیرجانبدار محروم شوند
بنابراین ،تلویزیون‌ها و سایر رسانه‌های تصویری در افغانستان با مشکلات اقتصادی و فنی زیادی روبرو هستند. بحران اقتصادی و مداخله طالبان ، باعث شده است که بسیاری از رسانه‌ها نتوانند به فعالیت های آزاد خود ادامه دهند یا برنامه‌های خود را با کیفیت مطلوب تولید کنند. علاوه بر این، مشکلات اقتصادی شدید و عدم حمایت‌های مالی از رسانه‌ها، مشکلات آنها را تشدید کرده است.
محدودیت‌های رسانه‌ای و سانسور در دوران حاکمیت طالبان بر تلویزیون، تأثیرات زیادی بر جامعه و فرهنگ افغانستان گذاشته است. در این شرایط، تلویزیون دیگر نقش یک رسانه آزاد و متنوع را ندارد و به ابزاری برای تبلیغ ایدئولوژی خاص تبدیل شده است. این وضعیت نه تنها موجب کاهش آزادی بیان می‌شود، بلکه موجب کاهش تنوع فرهنگی و محدودیت در تبادل آزاد اطلاعات می‌شود.
با این حال روز جهانی تلویزیون می‌تواند به‌عنوان یک فرصت برای توجه به وضعیت دشوار رسانه‌های تصویری در افغانستان تحت حاکمیت طالبان باشد. رسانه‌ها در این کشور با چالش‌های جدی از جمله سانسور، محدودیت‌های حقوقی، و بحران اقتصادی روبرو هستند. در حالی که تلویزیون در سایر نقاط جهان به عنوان یک ابزار قدرتمند برای انتقال اطلاعات، سرگرمی، و آموزش شناخته می‌شود، در افغانستان به‌ویژه تحت حاکمیت طالبان، این رسانه‌ها نه تنها توانایی ایفای چنین نقشی را ندارند، بلکه تبدیل به ابزاری برای ترویج دیدگاه‌های سیاسی خاص شده‌اند. برای بهبود وضعیت رسانه‌ها و تلویزیون در افغانستان، نیاز به تلاش‌های بین‌المللی برای حمایت از آزادی بیان، حقوق بشر، و توسعه زیرساخت‌های رسانه‌ای وجود دارد.
جواد رسولی
