امرالله صالح، معاون پیشین ریاست‌جمهوری افغانستان، در واکنش به تنش‌های اخیر در گذرگاه تورخم، ادعا کرده است که ریشه اصلی این درگیری‌ها، فروپاشی توافقات محرمانه میان طالبان و پاکستان است. او مدعی است که این توافقات پیش از سقوط کابل در اگوست ۲۰۲۱، در شهرهای مختلف پاکستان از جمله راولپندی، کویته، میرامشاه و پشاور میان ارتش پاکستان و طالبان امضا شده بود.
صالح بر این باور است که این قراردادها پشت پرده منعقد شده و تاکنون جزئیات آن برای مردم افغانستان آشکار نشده است. او از پاکستان خواسته است که اسناد این توافقات را منتشر کند و شفاف‌سازی نماید. به گفته او، درگیری‌های اخیر در تورخم، برخلاف آنچه که ممکن است به نظر برسد، نتیجه یک نزاع طبیعی یا مردمی نیست، بلکه ناشی از عدم پایبندی طرفین به توافقاتی است که زمانی در خفا بسته شده بود.
او همچنین سازمان اطلاعات ارتش پاکستان (ISI) و طالبان را مسئول اصلی این بحران دانسته و تأکید کرده است که مردم افغانستان هیچ نقشی در این معاملات پشت پرده نداشته‌اند. صالح گفته است: «مردم افغانستان نه در این توافقات شریک بوده‌اند و نه از آن حمایت کرده‌اند.»
این سخنان در حالی مطرح می‌شود که تنش‌ها میان پاکستان و طالبان در ماه‌های اخیر شدت گرفته است. یکی از دلایل این اختلافات، افزایش حملات تحریک طالبان پاکستان (TTP) در داخل خاک پاکستان است که اسلام‌آباد آن را به پناه گرفتن شبه‌نظامیان TTP در افغانستان نسبت می‌دهد. این تنش‌ها باعث بسته شدن گذرگاه تورخم شده که یکی از مهم‌ترین مسیرهای تجاری میان دو کشور محسوب می‌شود. این بسته شدن که بیش از ۱۱ روز به طول انجامیده، پیامدهای اقتصادی گسترده‌ای برای هر دو طرف داشته و بر روابط دیپلماتیک کابل و اسلام‌آباد سایه انداخته است.
گفته‌های امرالله صالح به پیشینه روابط پیچیده پاکستان و طالبان اشاره دارد. در سال‌های پیش از سقوط کابل، گزارش‌های متعددی از فعالیت شوراهای طالبان در پاکستان منتشر شده بود و مقامات افغان و غربی بارها اسلام‌آباد را به حمایت از طالبان متهم کرده بودند؛ اتهامی که همواره از سوی پاکستان رد شده است. اکنون، با روی کار آمدن طالبان، این روابط دستخوش تغییرات شده و درگیری‌های مرزی و چالش‌های امنیتی، باعث شکاف‌های جدیدی میان این دو همسایه شده است.
ندیم احمدی
