سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارش سالانه‌ی خود اعلام کرد افغانستان با نمره‌ی ۱۷.۸۸ در رده‌ی ۱۷۵ از میان ۱۸۰ کشور جهان از نظر آزادی مطبوعات قرار گرفته است. این در حالی‌ست که افغانستان در سال گذشته (۲۰۲۴) جایگاه بهتری داشت.
بر اساس این گزارش، «سانسور شدید» فضای رسانه‌ای افغانستان را تحت سلطه دارد و تنها شمار اندکی از رسانه‌های در تبعید به‌طور مستقل اخبار کشور را پوشش می‌دهند. شهروندان نیز برای دسترسی به اطلاعات موثق، به این رسانه‌ها روی آورده‌اند.
گزارش تأکید می‌کند که با روی کار آمدن طالبان، «زنگ مرگ» آزادی مطبوعات و امنیت خبرنگاران، به‌ویژه زنان، به صدا درآمده است. ریاست عمومی استخبارات طالبان همچنان به «بازداشت خودسرانه‌ی» خبرنگاران ادامه می‌دهد و محتوای رسانه‌ها به‌طور مداوم تحت نظارت این گروه قرار دارد.
در بخشی از این گزارش آمده است که پس از تسلط طالبان بر افغانستان، بیش از دو سوم خبرنگاران که در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۲ هزار نفر بودند، حرفه‌ی خود را ترک کرده‌اند. از میان آن‌ها، ۸۰ درصد زنان خبرنگار نیز ناگزیر از کناره‌گیری شده‌اند.
در گزارش سال ۲۰۲۵ همچنین آمده است که زنان فعال در این عرصه با محدودیت‌هایی چون ممنوعیت حضور در برابر دوربین، منع سفر بدون محرم، عدم دسترسی به منابع رسمی و اجبار به پوشاندن چهره مواجه‌اند. برخی از آنان نیز یا حقوق بسیار ناچیزی دریافت می‌کنند، یا به‌طور کامل از دریافت دستمزد محروم‌اند.
گزارشگران بدون مرز می‌افزاید که بازگشت طالبان به قدرت، موج گسترده‌ای از مهاجرت روزنامه‌نگاران افغانستان را به‌دنبال داشته و تهدید بازداشت از سوی استخبارات طالبان همچنان ادامه دارد. خبرنگاران در بازداشت‌گاه‌های مخفی نگهداری می‌شوند و گاه برای مدت‌هایی از چند روز تا چند ماه، مورد شکنجه قرار می‌گیرند.
قانون «امر به معروف و نهی از منکر» طالبان که پخش تصاویر موجودات زنده را ممنوع کرده، باعث تعطیلی شماری از شبکه‌های تلویزیونی در چندین ولایت شده است.
افزون بر این، رسانه‌های افغانستان با کاهش شدید درآمدهای تبلیغاتی و فشارهایی چون مالیات، هزینه‌ی برق، تمدید مجوز و سایر بارهای اداری مواجه‌اند که آن‌ها را از نظر مالی در موقعیتی شکننده قرار داده است.
بر پایه‌ی گزارش، در برخی ولایت‌ها، روزنامه‌نگاران موظف‌اند مطالب خود را پیش از انتشار، به ریاست‌های اطلاعات و فرهنگ طالبان ارائه دهند. در برخی رسانه‌ها نیز اعضای طالبان در تیم تحریریه حضور دارند تا بر محتوای آن‌ها نظارت کنند.
این گزارش می‌افزاید که نمره‌ی میانگین جهانی در شاخص آزادی مطبوعات در سال ۲۰۲۵، به ۵۵ رسیده است. تنها کمتر از یک‌چهارم کشورها وضعیت «رضایت‌بخش» دارند و سایر کشورها در وضعیت «دشوار» یا «بسیار جدی» به‌سر می‌برند. در کشورهایی که در این دسته دوم قرار دارند و نیمی از جمعیت جهان را در خود جای داده‌اند، عملاً آزادی مطبوعات وجود ندارد.
وضعیت ازادی بیان و رسانه هازیر حاکمیت طالبان، آزادی بیان در افغانستان به‌شدت محدود شده است. سانسور گسترده، بازداشت خودسرانه‌ی خبرنگاران، ممنوعیت پوشش چهره برای زنان خبرنگار، و فشارهای امنیتی و اقتصادی بر رسانه‌ها، باعث شده‌اند تا فضای رسانه‌ای کشور بسته و سرکوب‌گر شود. بسیاری از خبرنگاران شغل خود را ترک کرده‌اند و تنها تعداد اندکی از رسانه‌ها در تبعید به‌طور مستقل فعالیت دارند.
ندیم احمدی
